380
het Westen staat. De knop van het horloge wijst dan elk oogenblik een
anderen weg uit; eerst loopt hij van O. door N. naar W.op het mid
daguur moet het horloge in eens omgedraaid worden (als de zon in het
W. komt) en daarna gaat het weder evenals in den vóórmiddag. Waar
lijk een experiment om hen, die de methode „begrepen" hebben, wan
hopig te maken!
Nu zijn er ook nog andere horloges, de zg. savonnetten, waarbij de
knop ter hoogte van de III zit, maar ook hierbij is het tevergeefs ge
tracht de geschiktheid in het onderwerpelijke geval aan te toonen.
Tot zoover de practische zijde van de methode. Dat zij voor de Zuid
pool volkomen toepasselijk is (ook zelfs al scnijnt de zou niet), ligt zoo
voor de hand, dat wij dit kunnen laten rusten. Wat de theorie aangaat,
reeds a priori kan men zeggen, dat hieraan ook iets haperen moet; en
m. i. is dan ook de logica niet zeer strikt in acht genomen. 1°. Een
zonnewijzer, als in de laatste alinea van pag. 95 beschreven, zou in de
tropen al zeer grillige aanwijzingen doen, of liever is geen zonnewijzer;
2°. zijn een zonnewijzer en een horloge voorwerpen, die, wat de verdeeling
van den cirkel aangaat, volstrekt niet te vergelijken zijn; en ten slotte
(zooals uit het bovenstaande vrij duidelijk blijkt) door het omgekeerde te
doen (zie blz. 96) van zooals het behoort, doet men het juist verkeerd
wat trouwens geen zeldzaamheid is.
Sumatra.
Schijfinrichting Parider Maat.
Aan het Nieuws van den Dag van 8 Augustus jl. ontleenen wij de
volgende beschrijving van de door den 2™ luitenant der infanterie van
het Ned. Leger H. Pander Maat uitgedachte en op de Veiligheidstentoon
stelling te Amsterdam geëxposeerde schijfinrichting.
Werking.
Het voorvlak der schijf bestaat uit verschillende deelen, die kleiner
zijn, naarmate zij dichter bij het centrum zijn gelegen en welker grootte
rekening houdt met het te bezigen vuurwapen. Zoodra de kogel één dier
deelen treft, maakt dit stuk een achterwaartsche en tevens draaiende be
weging; bij deze beweging wordt door de kracht van den kogel een veer