53
Deze deserteurs gebruikt hij om zijne eigen benden in den wapen
handel te oefenen, om de wapens schoon te maken en te herstellen
en voor eene menigte andere diensten, zoodat zulke personen ons
veel nadeel kunnen toebrengen.
Gedurende den oorlog op Java kwam veel desertie voor. Bij de
belegering van Bondjol waren het vooral eenige gedeserteerde In-
landsche soldaten, die Toewankoe Imam tot hardnekkige verdediging
aanspoorden, wel wetende, er voor hen geen heil te wachten was bij
eene overgave.
In 1858 wendden de Boniërs pogingen aan om de bezetting van
Tjambaija, bestaande uit 70 Javaansche militairen, tot desertie te
verleiden. Niettegenstaande de militaire commandant den geest van
verzet, bij de manschappen ontstaan, herhaalde malen wist te onder
drukken, deserteerden toch een Inlandsch sergeant en acht fuseliers
met medeneming van hunne wapenen en 400 scherpe patronen. De
pogingen, door ons in het werk gesteld, om de wegloopers uitgeleverd
te krijgen, bleven vruchteloos. Zij schreven zelfs een brief aan de
trouwgeblevenen te Tjambaija, waarbij zij deze aanspoorden tot hen te
komen, daar zij door de koningin van Boni goed waren ontvangen.
Gedurende den Atjeh-oorlog is desertie niet zeldzaam, zelfs van
Europeanen.
Het aantal strijders, dat iedere kampong moet leveren, hangt be
halve van het aantal strijdbare mannen ook nog af van de sterkte
des vijands, tegen wien te velde moet worden getrokken.
Tegenover onze krijgsmacht wordt in den regel iedereen opgeroepen.
De mannen, die achterblijven, moeten zorgen voor de grijsaards
en voor de vrouwen en kinderen der vertrokkenen en tevens hunne
bezittingen bewaken en beschermen.
Bepaalde aanvulling van buiten gevecht geraakte strijders heeft
niet plaats.
De gewonden en zieken worden zooveel mogelijk door hunne fa
miliebetrekkingen verzorgd en, kunnen zij niet langer te velde blijven,
door hen naar hunne kampongs vervoerd.
De lijkeu der gesneuvelden worden ook door de nabestaanden mede
genomen en op eene veilige plaats begravenzoo het mogelijk is,
worden zij vooraf naar de woning van den overledene overgebracht