60
wijze af. Door vroegere ondervinding geleerd, had de generaal niet
de uitlevering geëischt van den G-oesti Djilantiek noch eene som gelds
tot schadeloosstelling der gemaakte oorlogskosten gevorderd. De
Indische krijgsgeschiedenis leert, dat telkens, wanneer de uitlevering
geëischt werd van een persoon, de onderhandelingen afstuiten op
zulk eene voorwaarde.
De Indische volken denken niet anders, of een persoon, die zich
eenmaal het ongenoegen der Nederlanders heeft op den hals gehaald,
wordt omgebracht. Zij kunnen zich niets anders voorstellen, daar zulks
bij hen een vaste regel is, waarvan nimmer wordt afgeweken.
Om die reden had Bondjol zich ook zoo hardnekkig verdedigd.
Alles deed hopen, dat het niet tot een strijd zoude komen, maar
hierin werd men teleurgesteld.
Bij eene tweede samenkomst op den 13en April sloegen de ge
zanten en vooral Djilantiek reeds een geheel anderen toon aan; deze
geestelijke werd vrijpostig, somtijds oneerbiedig. Zij hadden beloofd
geen gewapend geleide te zullen medebrengen, zooals de eerste maal
geschied was, doch hieraan hadden zij niet voldaan, daar zij door
eene gewapende menigte waren vergezeld, die de spitsen der lansen
van hare scheeden hadden ontdaan, een teeken van vijandschap.
Dit wist men echter nog niet, wegens onbekendheid met de zeden
en gewoonten der Baliërs.
Weldra had de generaal de zekerheid, dat hun doel slechts was,
tijd te winnen, hetgeen ten duidelijkste bleek uit de omstandigheid,
dat, in plaats van de versterkingen te Djagaraga te slechten (eene
voorwaarde, door den generaal gesteld), zij bezig waren met deze nog
meer geducht te maken. Zij hadden gemeend goede voorwaarden
te kunnen bedingen, tengevolge van de voordeelen door hen in het
vorige jaar behaald, terwijl zij de edelmoedigheid van den opper
bevelhebber voor vrees en zwakheid aanzagen, zooals alle Indische
volken doen.
De onderhandelingen, welke door den luitenant-kolonel Van Swieten
in de maand Mei met den dewa agong van Klongkong werden ge
voerd, schenen in den beginne tot een goed einde te zullen leiden,
maar weldra wachtte ons weder eene teleurstelling. In plaats van
zich te onderwerpen, maakte hij van het hem gedurende acht dagen