gestaan. En deze bevelen werden letterlijk ten uitvoer gebrachtde
bewoners van het land verdwenen en buiten de onmiddellijke om
geving van de militaire kraals der Zulu's werd het land eene woes
tenij slechts eenige der omwonende stammen redden zich door inlij
ving bij en oplossing in den Zulustaat te vragen.
Tshaka bestuurde zijn volk met eene in de geschiedenis zelden
geëvenaarde wreedheid; wie hem niet aanstond, werd ter dood gebracht.
Niemand naderde hem dan ongewapend en kruipende. Eene vrouw
nam hij nimmer tot echtgenoote, ofschoon in verschillende plaatsen
van zijn rijk ongeveer 1200 vrouwen ter zijner beschikking waren;
deze werden aangevuld door in den oorlog buitengemaakte gevange
nen en die hem niet meer bevielen, schonk hij aan zijne begunstigde
onderbevelhers. Ter voorkoming van naijver tusschen de leden zij
ner familie, liet hij al de kinderen die hem geboren werden om het
leven brengen. En niettegenstaande dat alles wordt van hem ver
haald, dat zijn volk hem toegewijd en trotsch was op den door zijn
genie verworven roem.
Yan af het jaar 1824 tot aan zijn dood (23 September 1828)
werd hij menigmaal door Europeanen van de kaap bezocht; uit de
beschrijvingen van die ontmoetingen gegeven blijkt dat Tshaka toen
een man was van ongeveer veertig jaar, meer dan zes voet
(1.83 M.) lang, lichamelijk goed ontwikkeld en geëvenredigd, de
beste voetganger in het heele land en in alles de meest bewonde
renswaardige werkzaamheid ontwikkelendein lichaamskracht en be
hendigheid, waarin alle Zuid-Afrikaansche stammen het zoo ver bren
gen, stond hij onder de zijnen bovenaan.
Toen Tshaka aan het bestuur kwam, was het gedeelte van Zuid-
Afrika, dat nu de kolonie Natal is, het dichtst bevolkte deel der
landstreek; de bodem wa3 vruchtbaar, het water overvloedig en het
klimaat uitstekend. Hadden de daar wonende stammen zich tegen
den gemeenschappelijken vijand aaneengesloten, dan hadden zij zich
wellicht kunnen staande houden; daar die aaneensluiting echter ont
brak, werden zij de eeu na den ander aangevallen en vernietigd
of verdreven, dikwijls echter eerst na wanhopigen weerstand.
Door die stelselmatige vernielingstochten der Zulu's kwam lang
zamerhand al wat aan speer en knods ontsnapte of daaraan geen weer-
