8
stand kon bieden in beweging, en zoo ontspon zich uit die oorlogen
een volksverhuizing, die de langs de kust wonende stammen naar en
over het gebergte dreef; de eene stam viel daarbij uit lijfsbehoud
en om niet te verhongeren den anderen aan zoodra het vee en het
graan waren opgeteerd, trokken zij al vechtende verder om zoo tegen
een derden en andere stammen den strijd om het bestaan te voeren en
het land te verwoesten.
Duizende en tienduizende mannen, vrouwen en kinderen kwamen
bij die oorlogen en zwerftochten om door knods en speer, nog veel
grooter aantal stierf door honger en ontbering, meer dan zes en
twintig stammen werden daarbij geheel uitgeroeid en de weinige
achterbil]venden werden kannibalen.
Yolgens de meest vertrouwbare onderzoekingen van den lateren
tijd moet het verlies aan menschenlevens, als een gevolg van de
Zulu-veroveringen in de streken langs de kust, in het Noordelijk
gedeelte van den tegenwoordigen Oranje Vrijstaat en het Zuiden van
de Transvaal op minstens 500,000 geschat worden, terwijl verderop
door de volksverhuizing minstens een gelijk getal is omgekomen.
Vergeleken met die cijfers is het geheele verlies door de inboorlin
gen in hunne achtereenvolgende oorlogen tegen de Europeanen, sedert
hunne vestiging aan de Kaap geleden, inderdaad van geen beteekenis.
Den 23™ September 1828 werd Tshaka door zijn broeder ver
moord. Kort te voren was zijne moeder overleden en hij bad bij
die gelegenheid zulk een groot getal zijner onderdanen laten ombren
gen, om de eenvoudige reden dat zij zijn verdriet niet deelden, dat
dit de waarlijk aan geen zachte behandeling gewende Zulu's wat te
erg werdde ontevredenen sloten zich aan bij twee van Tshaka's
broeders die deze vergeten had te laten ombrengen en hieruit ont
stond een samenzwering die Tshaka het leven kostte en zijn broe
der Dingan, van hooger geboorte dan hij, op den Zulu-troon
bracht. Voorzichtiger dan zijn voorganger vermoordde Dingan met
eigen hand zijn broeder medesamenzweerder, en wist hij ook andere
familieleden, die hem in den weg zouden kunnen staan, uit den
weg te ruimen.
De twee eerste jaren der regeering van den nieuwen Zulu-vorst
staken in vele opzichten gunstig af bij die zijns voorgangers, maar
