- 78
van Nassau in 1568 bij Heiligerlee, den slag waarmede de tachtig
jarige worstelstrijd een aanvang nam; Lodewijk en Hendrik in 1574
op de Hookerheide met hun muitend leger door vijandelijke overmacht
schier vernietigd.
Ter vervollediging van de broedergroep zij voorts de naam niet
vergeten van Jan van Nassau, bijgenaamd „de oude", zijn vader
opvolgende in de Duitsche staten en voor ons Nederlanders daarom
van beteekeuis, zijnde hij de stamvader van ons koningshuis.
In tijden van zorg baart een terugblik op het verledene soms be
moediging voor de toekomst en welk tijdperk uit onze geschiedenis
is daartoe meer geschikt dan dat volgende op den smartelijken dood
van den grooten Zwijger in 1584 tot aan het sluiten van den Mun-
sterschen vrede in 1648. Wie die zich het hart niet warmer voelt
kloppen bij de aanschouwing van de wijze waarop de taak, door den
vader ontijdig nedergelegd, door de beide zonen werd aanvaard, ver
volgd en tot een goed einde gebracht?
Prins Maurits, de leermeester van al hetgeen het toenmalig Europa
aan bekwame krijgsoversten bezat, die de reeks zijner vermeesteringen
in 1586 opende met de bemachtiging van Axel; in 1590 gevolgd
door die van Breda en Steenbergen; in 1591 van Zutphen, Deventer,
Delfzijl, Hulst en Nijmegen; in 1592 Steenwijk en Coevorden; in
1593 Geertruidenberg; in 1594 Groningen; in 1597 Groenlo, Enschedé,
Ootmarsum, Oldenzaal en Lingen; in hetzelfde jaar bij Turnhout met
slechts 800 ruiters eene schitterende overwinning bevechtende op
Yarax met zijne meer dan 5000 krijgsknechten. Maurits, in 't kort,
gedurende een tijdperk van veertig jaren, tot aan het eerste vierde
deel der zeventiende eeuw, de grootste veldheer van zijn tijd, wiens
roem zijn wedergade te vergeefs deed zoeken na de zege in het aller
merkwaardigst gevecht van 2 Juli 1600 bij Nieuwpoort behaald.
En Frederik Hendrik dan, reeds als kind naast zijn broeder te
velde, in diens leerschool opgegroeid en na 1625 tot de leiding van
den oorlog geroepen, ook diens voetstappen drukkende en onder den
eerenaam van Stededwinger het groote werk volbrengende! Voorwaar,
had het geslacht aan beroemde mannen slechts de drie laatstgenoem
den voortgebracht, het had zich tot op onze dagen een luister verze
kerd, waarop maar weinig vorstenhuizen kunnen bogen, doch de rei was
