567
uitbreiding aan; de heuvels ten W. van onze nederzetting worden
door den vijand bezet en met de bekroning van den Boekit Roembia
niet alleen de geheele Chineesche vestiging gedomineerd, maar ook
onze gemeenschap met de zee direct in gevaar gebracht. Niet kunnende
vei moeden, wat trouwens dan ook eerst veel later aan 't licht is
gekomen, dat de Chineesche vestiging niets en haar ten gevalle de
koeala Edi weinig van de muiters te duchten zou hebben, zal wel
iedeteen het den overste Helderman als een maatregel van wijs
beleid toerekenen, dat hij op den 29en Mei er toe overging de Java-
colonne op te roepen en getuigt het zeer zeker van zijn goed door
zicht hiertoe niet eerder te zijn overgegaan.
Later echter, nadat het was gebleken dat de vijand, die van het
Westen was komen opzetten, geen Chinees, een enkel hoofdhaar zelfs
niet gekrenkt hadnadat ook de radja van Edi, die bij 's vijands
eerste verschijning zijn toevlucht had gezocht in onze versterkingen
een dag later in zijne woning op den linkeroever der Edi-rivier
teruggekeerd, niet den minsten overlast van de opstandelingen had
ondei vonden, later, zeg ik, hebben zich enkele stemmen verheven
om de urgentie van de door den overste geprovoceerde handeling in
twijfel te trekken en tevens daaruit gevolgtrekkingen te maken,
iets waarmede ik mij beter kan vereenigen, voor een toekomstig
militair optreden in dit gedeelte van Atjeh.
Waartoe, zoo heeft men toen gevraagd, waartoe dat ontbieden van
de colonne op Java? Had men 't dan zonder die troepenmacht niet
even goed klaargespeeld? Had het geschutvuur uit onze versterking,
gericht op den Boekit Roembia en zijne omgeving, op Pedawa Pon
tong en zijn naasten omtrek, niet tot hetzelfde resultaat kunnen leiden
als waartoe de Java-colonne thans alleen misschien iets vlugger heeft
gediend, de verdrijving nl. van den vijand uit zijne positiën En zulks
bij de wetenschap, dat die vijand zijne stellingen toch niet blijvend
bezet kon houdenomdat hij van vergelegen streken afkomstig
was en op de plaatsen waar hij zich ophield de meeste moeite onder
vond in zijne verpleging, dat hij zelfs gebrek had aan drinkwater
en dus hierdoor alleen wel spoedig zou moeten verloopen? Was de
geviaagde steun van de Java-colonne dan soms noodig teu behoeve
van den ladja van Edi of van de Chineesche nederzetting?
