305
Zonder instrumenten is de invloed, dien de temperatuur, de luchtdruk
en het vochtgehalte van den dampkring op de baan van den kogel
uitoefenen, niet 11a te gaan. Doch wij verkeeren in Iudië in dit
opzicht in veel gunstiger omstandigheden dan in een Europeesch
klimaat. Volgens opgave van den Directeur van het Observatorium
te Batavia zijn de gemiddelden, welke gedurende eene reeks van jaren
aldaar des morgens tusschen 6 en 10 uur zijn waargenomen: tempe
ratuur 25°.01 C., barometer 759.48 mM., vochtigheidstoestand S
0.871. Van onze garnizoensplaatsen ligt het meerendeel op geringe
hoogte boven de zee; zoodat wij kunnen aannemen, dat gedurende
den tijd der schietoefeningen slechts geringe afwijkingen in tempera
tuur en barometerhoogte van die gemiddelden zullen worden waar
genomen (1).
In Nederland zijn de vizierhoeken bepaald bij eene temperatuur
van 53/4° C., terwijl in de zomermaanden soms geschoten wordt bij
eene temperatuur van 20° a 25° C.
Ofschoon nu het verschil in dracht niet uitsluitend aan de hoogere
temperatuur mag worden toegeschreven, geven de volgende cijfers
toch eeuig denkbeeld van de afwijkingen, die daardoor kunnen
ontstaan
Het nieuwe Oostenrijksche geweer is ingeschoten bij 15° C.; het
schietvoorschrift geeft aan dat bij groote hitte (koude) op 1000 en
2000 pas eene vermeerdering (vermindering) van dracht van resp. 37
en 97 M. kan verkregen worden. (2)
Van meer beteekenis is voor ons de invloed van den wind.
In de vroegere morgenuren is aan de kustplaatsen dikwerf geen
beweging van beteekenis in den dampkring waar te nemenna 9 uur
des voormiddags steekt de zeewind op. Intusschen kan ook dan nog
bij 20° C. werd met het vizier van 1000 M. eene dracht van 1057 M. verkregen.
bij 20° C. 1500 M. 1588 M. (2)
(1) Garnizoensplaatsen, wier hoogte boven de zee invloed op temperatuur,
barometerhoogte en vochtigheidstoestand kan uitoefenen, zijnBuitenzorg (265 M.)}
Willem I (476 M.), Magelang (383 M.), Malang (450 M.), Solok (376 M.), Padang-
Pandjang (680 M.), Fort de Koek (927 M.), Lahat
(2) Ook deze uitkomsten zijn dubbel zoo groot, als met de formule van Mayne
zouden berekend worden.
