352
daar dagelijks aan handgeld worden uitbetaald, het grootste gedeelte
verdeeld wordt over alle plaatsen van ons land.
De Nederlanders 't is trouwens boven reeds aangehaald
vertrekken nog steeds dadelijk na ontvangst van het handgeld met
verlof', nemen dus dat geld mede of deponeeren een gedeelte, om
dit later bij vertrek naar Indië mede te nemen. Bovendien zijn er
velen en ook enkelen ouder de vreemdelingen die een groot
gedeelte van dat handgeld bestemmen voor familieleden enz., 't geen
dan, wat de Nederlanders betreft, na terugkomst van verlof aan die
verwanten enz. wordt toegezonden. Yoor de Duitschers schiet ge
woonlijk niet veel van het handgeld over, omdat zij hiervan bij de
aanneming reeds veel moeten betalen voor logies en kost, tengevolge
van den betrekkelijk langen tijd, die noodig is om de vereischte
papieren te bekomen-
Zulk een toestand als door den heer K. wordt beschreven, zal
niet alleen te Harderwijk, doch in elke plaats kunnen voorkomen,
waar eene inrichting wordt gevestigd, die dienen moet om menschen
van zooveel verschillenden landaard onder de door hem genoemde
omstandigheden bijeen te houden. En moge dat kamerlid ook al
voornamelijk te velde trekken tegen het langdurig verblijf te Har
derwijk, waardoor volgens hem slechts ontucht en dronkenschap worden
aangekweekt, het komt ons voor, dat, zoo zulks moet plaats hebben,
dit ook evengoed bij een zoo kort mogelijk verblijf kan geschieden,
getuige o. a. de tooneelen, welke in 1873, 1874, 1875 en 1876 te
Harderwijk voorvielen, waarbij het maar al te dikwijls gebeurde, dat
door de toenmaals aangenomenen het geheele handgeld in hun kort
verblijf aldaar (van 2 8 dagen) werd opgemaakt en verbrast. Zou
zulk een kortstondig verblijf zoowel in physiek als moreel belang
van het individu geweest zijn?
Wij willen gaarne erkennen, dat het Kol. Werfdepot te Harderwijk
zijne gebreken heeft en dat getracht moet worden daarin verbetering
te brengen, doch het gaat niet aan daarin plotseling eene verandering
te maken, die ten prejudice der Koloniale werving zou komen. Zoolang
niet op eene andere wijze voorzien wordt in de aanvulling van het
jaarlijks terugkeerend incompleet van het Europeesch gedeelte van
het Indische Leger, moet h. t. 1. met de Koloniale werving steeds
