421
van brood zeer zelden aan de klachten der troepen werd recht gedaan.
Bovendien was de inschrijving te 's Hage en te Amsterdam zeer
hoog; 6,48 en 8,5 cent, per ration (van 0.75 Kg.
Op 's Konings bewilliging werden op den len Januari 1827 de
militaire bakkerijen in beide garnizoenen bij wijze van proef in wer
king gesteld.
Er afgerekend, dat het in Indië verstrekte brood van gebuild
tarwemeel is vervaardigd, en daardoor reeds vervalsching met de
zemelen van het particulier debiet des aannemers uitgesloten is,
hebben de omstandigheden, waaronder men toen in Nederland ver
keerde, groote overeenkomst met die, welke thans in Indië bestaan.
Ook daar worden klachten over de kwaliteit van het brood verno
men, ook daar staat de bereiding van het brood en het meel buiten
controle, ook daar zeer hooge inschrijvingsprijzen, veel hooger dan
toen in Nederland.
Intusschen zijn in het moederland de omstandigheden veranderd.
De broodbakkerij is thans voor een groot gedeelte uit de handen
van den kleinen bakker overgegaan in die van grootere onderne
mingen, die in haar fabrieken zoowel haar granen vermalen als het
product daarvan verbakken. Is hierdoor het bedrijf van den kleinen
molenaar tevens voor een groot gedeelte overbodig geworden, ander
deels is het dit nog meer door de meelfabrieken, die met haar
door stoom gedreven, in de laatste decenniën van jaren hoogelijk
verbeterde werktuigen in staat zijn jaarlijks millioenen kilogrammen
meel af te leveren in alle kwaliteiten tot de fijnste toe, zooals geen
ouderwetsche molen ze voortbrengen kan.
Het is dan ook niet meer tot den molenaar, dat de weinige bakkers
in de groote steden en vrij groote plaatsen zich zooals voorheen
wenden om hun eigen gekocht graan te doen vermalen maar bij
de meelfabrieken, dat zij zich hun meel aanschaffen, met voorbij
gang der vereenigde brood- en meelfabrieken, hun geduchtste mededin
gers, wien zij, waar slechts eenigszins mogelijk, den strijd om het bestaan
zwaar maken. Die strijd noodzaakt de laatsten, bezigheid te zoeken
voor hun maalwerktuigen, waar die anders zouden moeten stilstaan,
na aan de behoefte van de eigen ovens te hebben voldaan.
Had vroeger de kleine bakker met zijnen enkelen knecht de ge-
