504
broodprijzen, kan wel afgeleid worden, dat de grondstof daar duur
moet wezen.
Voor volksvoedsel is brood in Indië dus veel te hoog in prijs; uit
den aard der zaak kiest de bevolking in den regel zijn hoofdspijzen
uit de producten van het land, die meestal tevens het voordeel hebben
te voldoen aan de eischen van de luchtstreek. Voor warme landen nu zijn
die: laag vetgehalte en groote verteerbaarheid, de organen bezitten
daar niet de energie veel vet te verteren, ook heeft het lichaam
er minder behoefte aan door de hooge omringende tempe
ratuur, en nemen dus koolhydraten met vrucht de diensten van
de vetten over.
Beide voor de voeding onder de tropen gevergde eigenschappen
vindt men met lagen koopprijs in de rijst vereenigd. Rijst is de
volkslcost, de landspijs bij uitnemendheid voor Indië. Het ligt voor
de hand, dat zij het hoofdvoedsel van den soldaat is.
En zij is dit, niet alleen van hem, maar ook van eiken Europeaan
in Indië. Zelfs bij den meest gegoeden ziet men al spoedig na zijn
aankomst rijst de eerste plaats op zijn tafel innemen, maar nooit dan
door nooddwang verdringt 'zij de oude voedingswijze geheel. Dit zal
wel daaraan toe te schrijven zijn, dat men bij het onderhoud van
het lichaam ook rekening dient te houden met den factor, dien
opvoeding en gewoonte aanbrengen. Niet zonder schade, physieke en
moreele, brengt men plotseling een algeheelen ommekeer in de voeding
van het individu. Wordt dit erkend door geneeskundigen van groote
ervaring (1), zelfs voor in Indië niet onschadelijke dranken (spiritualiën),
waaraan men bij zijn komst gewoon kan zijn, te meer zal dit opgaan
voor een artikel, dat in samenstelling niet ten nadeele der tropen
van die van rijst afwijkt (2), en dat van der jeugd af aan een eerste
plaats in de voeding van den West-Europeaan innam.
Een vergelijking tusschen de voedingswaarde van rijst en brood
(1) Dr. C. L. van der Burg. „De Geneesheer in N. I
(2) Br. A. J. Snijders Onze voedingsmiddelengeeft op p. 222, 225 en 226 de
navolgende getallen, die de verhouding aangeven tusschen de voedingswaarde van
versch, gebuild brood, gepelde rijst en aardappelen. Hierbij moet in aanmerking
genomen worden, dat gaar gestoomde rijst, zooals die in Indië algemeen, en ook door
den soldaat gegeten wordt 125 tot 150°/o water bij de bereiding heeft opgenomen,
