507
of een levensbehoefte zou minstens haar uitgaven kunnen dekken.
Een andere vraag evenwel is het, of een dergelijke maatregel, op
een der voornaamste voedingsmiddelen van den blanke toegepast,
wel goed te keuren ware. Deze zou daardoor gedwongen zijn alleen
de kosten te dragen van een zaak, zoo bij uitstek van algemeen
belang, als de verzekering der broodvoeding voor het leger. Boven
dien is instelling van een monopolie zeker tegen den geest des tijds
op economisch gebied te noemen het zou een terugkeeren zijn tot
vroegere toestanden in Indië, die hun tijd gehad hebben en veroor
deeld zijn.
Voor stoffen, die aan spoedig bederf onderhevig zijn, stuit men
bij al de genoemde stelsels op zooveel bezwaren, dat men algemeen eigen
beheer aangenomen vindt, als middel om het doel, oorlogsvoorraden
van levensmiddelen, te bereiken, al kan men daarbij het bezwaar niet
ontgaan, dat van alle ondernemingen die van den Staat de duurste
zijn. Slechts bij uitzondering ziet men hem voorraden aanleggen, die
hij door aannemers laat verwerken, maar deze vinden daarin gelegenheid
eigen fouten te verontschuldigen, door die aan de hoedanigheid van
de grondstof toe te schrijven. En niet altijd is men in staat hen
van schuld te overtuigen.
Daarom zou eigen beheer ook voor het Nederlandsch Indisch leger
de voorkeur verdienen, en alleen voor enkele garnizoenen, te klein
om een militaire bakkerij met voordeel te gebruiken, aan het stelsel
van aannemers, werkende met gouvernementsgrondstof, gedacht
kunnen worden.
Onze conclusiën samenvattende, kunnen wij de volgende feiten
vaststellen.
Ongeveer dezelfde redenen zijn aanwezig om militaire bakkerijen
in Indië op te richten, als in Nederland tot hare invoering geleid
hebben.
Die gronden zijn sinds dien wel is waar voor Nederland vervallen,
niettemin hebben die bakkerijen ook nu nog reden van bestaan voor
't moederland en Indië beide, als middel tot het verkrijgen van
verplegingspersoneel,
een deel van het materiëel en der voorraden,
waarbuiten de legers niet kunnen in oorlogstijd.
O o
