- 7Ö1
geleend kapitaal, als hij aannemer is. Mets ongewoons, als hij daarvoor
van 2 tot 4°/0 's maands betaalt. Zijn spreekwoordelijke kwade trouw
en kwade praktijken hebben zijn crediet in Indië ondermij ud. Van
daar dat hij bij uitzondering slechts bij soliede Europeanen te recht
kan en woekeren is bij zijn landgenooten niet alleen winstgevend, maar
wordt klimmende met het voordeel, dat het oplevert, als grooter bewijs
van slimheid en handigheid, wij zouden haast zeggen van „savoir-vivre"
in plaats van „savoir-faire", aangemerkt.
l)e aanbesteding voor één—en hoogstens drie—jaar maakt, dat buiten
gewone uitgaven voor installatie of uitbreiding der bakkerijen op het
brood vallen. Hierdoor en door de geringe hoeveelheden brood, die
er meestal noodig zijn, is machinale bereiding veelal uitgesloten, en de
gewoonlijk duurdere handenarbeid en duurder werkende ouderwetsche
bakwijze vau voor eeuwen een door de omstandigheden opgelegde
noodzakelijkheid.
Zijne beide borgen (1), door de wet geëischt, moet hij meestal
geldelijk schadeloosstellenhij huurt als het ware hun crediet en
borgtocht, als zij geen stille deelgenooten in de aanneming zijn,
tegen de bepalingen van het contract in natuurlijk.
De kustvaartregeliug sluit voor alle andere dan de vier voornaamste
havens van Indië, en de vrijhavens der Molukken, Celebes en Riouw,
de mogelijkheid uit, het meel rechtstreeks uit het buitenland te
verkrijgen. Het wordt derhalve belast met winsten voor de tusschen-
hand, noodelooze overlaad-en hooge transportkosten, zoowel op de
spoorwegen (2) als op de stoomers der maatschappij, die men kan
zeggen, dat door haar contract met het Gouvernement zoo goed als
het monopolie der stoomvaart in Indië heeft.
Worden militaire bakkerijen opgericht dan kunnen al deze bezwaren
vervallen. Zeker! moest de staat grootendeels onder dezelfde omstan
digheden werken als de Chinees, dan zou deze laatste ongetwijfeld
in het voordeel zijn. Maar door zijn groote consumtie is hij,
zooals hiervoren bleek, bij uitzondering beter in de gelegenheid met
voordeel de zware lasten te aanvaarden, verbonden aan het openen
(1) Ind. Comp'. Wet van 23 April 18G4 Stbl. 35, art. 39.
(2) De 8poorvracliton waren in 1887 nog 3 it 4 maal zoo duur in Nederlandsch-
als in Britech-Indië of Nederland „(De Graanhandel v. B. p. 30),
