1043
leger bovendien bezwaard is met een grooten nasleep van dragers en
bedienden (bij de 2dc Atjehsche expeditie waren er resp. 2880 en 1037
en in het geheel niet minder dan 4700 non-combattanten op een
troepenmacht van 310 officieren en 5600 minderen der twee brigades
te velde). (1)
Denkelijk zouden zij nagenoeg overal met drijvervlotten (systeem
Ermeling) aan de strandbasis kunnen worden aangevoerd, daar men in
den regel niet ver het binnenland in ageert. Mocht dit wel het geval
worden, dan zal zich licht een gelegenheid voordoen, om ze op een
tusschenbasis aan een bevaarbare rivier op te richten.
Kneedwerktuigen hebben de particuliere nijverheid in staat gesteld
tijd en personeel te winnen. Hoewel het zeker het streveu moet
zijn een voldoend verplegingspersoneel te velde beschikbaar te hebben,
is het van het hoogste gewicht ook daar alle bezuinigingen in dien
geest te kuunen maken. Daarom zijn sinds eenigen tijd in Frankrijk
proeven genomen met verschillende veld-kneedwerktuigen.
Al de daarbij in beproeving geuomen machines hebben echter een
of ander nadeel voor den toestand, waarin zij moeten dienen zij hebben
te weinig capaciteit voor een middelmatigen oven, of meer personeel
of meer tijd noodig, of vermeerdereu het materieel. In het gunstigste
geval wordt er noch personeel, noch tijd mede gewonnen, of kan slechts
het aantal ervaren bakkers vermindereu, tegen een algemeene uitbrei
ding van het personeel. Slechts één kneedwerktuig (gewijzigd model
Deliry) staat toe het materieel en 't geoefend bakkerspersoneel te
verminderen, dat anders bij de veldbakovens is iugedeeld. Hoewel
dit werktuig nog nader beproefd dient te worden eer het voor den
dienst te velde kan worden aanbevolen, zoo verdient het toch vermel
ding, dat het op een aantal van 8 man vermindering van 2 ervaren
bakkers voor 2 ovens van 250 (Fransche) veldrations geeft. (2)
Voor het overige laat het zich begrijpen, dat de winst in arbeid
slechts gering kan zijn, waar de toestanden het gebruik van een andere
drijfkracht dan menschenarbeid uitsluiten. Meer arbeid in minder
(1) Kielatra. Beschrijving van den Atjeh-oorlog. I. p. 210.
(2) nDes petrins niecaniques a bras et de leur etnploi dans les formations de cam
pagnein de Revue du service de VIntendance Militaire, 1891, IV. p, 223.
