7
bij de Regeering inkomende klachten veelal billijk en gaf deze
controle ons bovendien niet wat zij geven moest, het heft in handen
om de hoofden en daardoor ook de bevolking van de verschillende
staatjes te dwingen zich naar onzen wil te schikken en bovendien
naar ons believen onze inkomsten te regelen, de scheepvaartregeling
door Scherer voorgesteld en door Laging Tobias ingevoerd gaf alles
wat men kon verlangen of juister gezegdkon dit alles geven. Zij
plaatste ons in den volsten zin des woords op de geldkist van Atjeh
en gaf ons zoodoende de macht om de Atjehers te doen betalen zooveel
en waar wij zelf maar wilden.
Hierdoor was de scheepvaartregeling, evenzeer als de blokkade,
een geweldig dwangmiddel, althans zij kon dit zijn, als ze door een
man met een krachtig karakter, een man van groote individualiteit
maar tevens begaafd met een helder oordeel en goed inzicht in de
zaken op rationeele wijze werd toegepast.
De scheepvaartregeling nu, die dit alles kon geven, bestond voor
Noord- en Westkust sedert Juni 1883, op de Oostkust zelfs al langer
op laatstgenoemde kust was daardoor als van zelf, te Edi, een
handelscentrum ontstaan, waren hoofden en bevolking tot welvaart
geraakt; op de Noordkust was eveneens in het laatste jaar de toe
stand verbeterd en had de ondervinding aangetoond, dat in die
scheepvaartregeling het middel lag om ons bestuur de macht en invloed
te bezorgen, noodig om geleidelijk tot een ordelijken stand van zaken
te geraken, zoomede tot bestraffing van de Atjehers, als zij zich niet
naar 's bestuurs inzichten wilden voegen. Hoofden en bevolking
gaven dan ook, uit vrees voor de macht die de scheepvaartregeling
aan het bestuur in handen gaf, geen of nagenoeg geen reden tot
klagen en slechts eene kleine uitbreiding aan die scheepvaartregeling
te geven, in verband met de rechten ons verleend bij de 18 artikelen
door de hoofden van de verschillende staten bij hunne onderwerping
aan ons gezag beëedigd en bezworen, zou die regeling gemaakt
hebben tot een middel om daarmede de onderwerping aftedwingen,
even krachtig als de blokkade, maar niet zoo geweldig, omdat scheep
vaartregeling het land niet isoleert, maar door opbeuring met bevei
liging van den eerlijken handel, het integendeel tot welvaart en
ontwikkeling brengt.
