107
ten dienste stond, dan te trachten met de eene partij als bondgenoot
over de andere den baas te spelen.
Eu als nu eens gebeurde wat te Gedong gebeurde, onze z.g. bond-
genooten het onderspit delven en, evenals Sama Indra in 1891,
uit hun gebied verdreven worden. Wat dan, als deze daarna bij
ons hulp en steun komen zoeken. Moet men dan de geheele kust
van Pedir en Gighen sluiten en, wat Scherer van het blokkade systeem
zoo vreeselijk vindt, onschuldigen met de schuldigen 'treffen.
De eenig schuldigen zijn dan eigenlijk wij zelf, die de zaak bestierden.
Ook het voorstel sub. 3 moet dus, als bepaald verkeerd, als eene uiting
van zwakheid zeer schadelijk zelfs, in strijd bovendien met strenge
rechtvaardigheid, even als sub. 2 onvoorwaardelijk verworpen worden.
Onbegrijpelijk is het dat Scherer, toen hij bij de hoofden der
federatie XII zulke gereede instemming vond met zijne plannen, niet
dacht aan de woorden, die hem zoo dadelijk te binnen schoten bij
zijn betoog, dat een militair minder goed is voor civiel bestuur, omdat
hij de leerschool mist, dje de ambtenaar doorliep.
Scherer zegt
„Ieder onzer, die voor het eerst met gezag over den Inlander wordt
„belast, maakt fouten, voornamelijk voortvloeiende uit overschatting van
„eigen bekwaamheid of inzichten.
„De Inlander, die meesterlijke vleier, trekt daarvan partij. Hij keurt
„alles goed wat men voorslaat, ja is meestal uitbundig in zijn lof over
„de goede inzichten, de werkkracht en het goede hart van den bestuurder.
„Nimmer heeft hij een dergelijken meester gehad en dergelijke praatjes.
„Na verloop van tijd komt de ontgoocheling. Men merkt dat alles maar
„vleierij is geweest en dat de warmste aanhangers dikwijls in het geheim
„de ergste tegenstanders waren,
„Doorloopt men deze leerschool als aspirant-controleur of controleur,
„dan zijn de gevolgen niet zoo erg. Bedenkelijk is het, als men dien
„cursus als hoofd van een gewest moet doorloopen."
De eerste civiele gouverneur van Atjeh doorliep dien cursus in
de lagere rangen, zijn bestuur is dus zeker ons ten zegen geweest?
De militaire gouverneurs Michiels, van Swieten, Meis en de Brauw,
die Sumatra's Westkust pacificeerden, Andresen op Borneo's Westkust,
Happe op Borneo s Zuid- en Oostkust, de Brauw en Kroesen in
