132
krachtig te steunen, zullen wij thans voor de zooveelste maal weer
ons doel voorbij streven. Ook werkt men daardoor het grootsche
plan niet in de hand met P. Waij beoogd, dat door zijne uitmun
tende ligging op den grooten handelsweg uit Europa naar China,
Japan, Australië en omgekeerd al sedert jaren de aandacht trok
van den groothandel en de nijverheid, ook van andere Europee-
sche natiën, om daar met een flink kapitaal een groot maritiem
station op dien internationalen waterweg op te richten met alle hulp
middelen, die handel en zeevaart tot dusverre alleen te Singapore
aantreffen.
Blijkt bij nader van Regeeringswege te houden deskundig onder
zoek, kort en zakelijk te verrichten om geen tijd te verliezen, P.
Waij's Noordelijke baai werkelijk alle voordeelen en gemakken aan
te bieden, die de concessionarissen opgeven en die noodzakelijk zijn
voor eene dergelijke inrichting op groote schaal, dan is het voor
Nederland van het uiterste belang dat schoone plan zoo krachtig
mogelijk te steunen en daarvoor moet dan niet alleen die vestiging
op Waij eene vrijhaven zijn, maar met Oleh-leh de eenige vrijhaven
van het geheele gebied. Die Nederlandsche vestiging op Waij zal
hierdoor de bron worden, waaruit geheel Groot-Atjeh voor den
invoerhandel putten zal, mits slechts gezorgd worde voor eene
rechtstreeksche stoomverbinding met Nederland en hierdoor tevens
de afnemer van de voor den uitvoerhandel bestemde producten, al
dadelijk van Groot-Atjeh, de geheele Westkust en de meest nabij
zijnde, niet voor den Europeeschen handel geopende staatjes der
Noordkust; later ook, dit zij aan het initiatief der maatschappij zelve
overgelaten, door het doen afhalen der producten met vlugge stoomers,
van Pedir, Telok Semawé en Edi. Penang wordt daardoor ter zijde
gesteld. Het bestuur kan hiertoe krachtig medewerken en dit is
hoogst gewenscht, zooals iedereen begrijpt.
Mocht onverhoopt van het met P. Waij bestaande plan niets komen,
dan moet het gesloten blijven voor den buitenlandschen handel en
aan het ontwikkelen van Oleh-leh als eenige vrijhaven krachtig de hand
geslagen worden, wat ook mogelijk zal blijken en blijft natuurlijk
ook in dit geval eene rechtstreeksche stoomverbinding met Nederland
evenzeer van het uiterste gewicht. Bij vestiging te Waij moet ook