109
f 27.50 kosten, al naar het op de goedkoopste of op de duurste wijze
te Tandjong Priok kwam. De gemiddelde prijs zou zijn f 0.235 het KG.
Bij gelijke exploitatiekosten als de Volharding" en met een pro
ductie van 11 3 KG. brood per KG. meel, zou voor het KG. brood
uit de militaire bakkerijen gemiddeld betaald zijn 3/4 X 23 1/i X
X 3/1=261/2 cent, of 63/10 cent, d. i. ruim 19 °/c minder dan
het Gouvernement voor zijn brood thans betaalt. Het duurste brood
op den uitersten buitenpost op de duurste wijze verkregen, zou komen
te staan op nog geen 35 cent, dat te Buitenzorghet laagste in prijs
van geheel Indië, zou op de goedkoopste wijze verkregen op die
zelfde manier niet meer gelden dan 17 x/2 cent.
Er blijft bijgevolg een vrij breede marge voor het spreekwoor
delijke dure beheer van Gouvernementswege, voor misrekening en
voor rente van het aan molen en bakkerijen ten koste gelegde kapi
taal, per jaar ruim f 90.000.
Aan het slot dezer regelen beland, komt het mij niet ondienstig
voor er op te wijzen, dat de berekening van den tegenwoordigen
gemiddelden prijs van het brood voor het leger juister zou geweest
zijn, wanneer ook de contractsprijzen voor Atjeh bekend waren gemaakt
in de Javasche Courant; nu heb ik mij moeten behelpen met de
indemniteit, die algemeen hooger is.
Jammer vind ik het, dat de Heer Van Altena bij het opstellen
van zijn arbeid blijkbaar geen kennis heeft gedragen van de bronnen,
die mij de gelegenheid gaven zijn m. i. goed idéé te verdedigen.
Maar..... „il faut juger les écrits d'après leur date"; en al dragen
nu de besproken stukken geen datum, die benaderend vast te stellen,
ondervindt geen bezwaar. Aangezien de publicatie Mei 1892 is
begonnen, en hij eerst na dien in Indië is aangekomen, zijn zij
blijkbaar in Nederland gemaakt, en dewijl de drie of vier deelen
ervan één van grondgedachte en doel zijn, daar ook denkelijk yoltooid.
Hoewel de hulpbronnen voor de studie in het vaderland zeker
rijker vloeien dan in de Koloniën en beter te naderen zijn voor den
dorstige, enkele zaken zijn er minder gemakkelijk te krijgen; onder
deze de Javasche Courant, waarmede ook zijn vroegere werkkring
van kwartiermeester hem niet in aanraking zal gebracht hebben.
Ook de Algemeene Orders voor ons leger schijnen in Nederland niet
