414
voor en Da den meridiaansdoorgang (twaalf uur 's middags).
Deze tijdstippen zullen het middaguur meer nabij komen, naarmate
de geographische breedte minder van o graden verschilt.
Is de zonsdeclinatie niet gelijk aan de geographische breedte der
plaats, dan zullen, naarmate het verschil grooter is, ook de tijdstippen,
waarop men de zon in Oostelijke (Westelijke) richting waar
neemt, meer van het middaguur afwijken (1).
De Nederlaudsche bezittingen in Azië zijn gelegen tusschen 6° N.
Br. (Poeloe Wai) en 11° Z. Br. (Rotti) of, wanneer men de residentie
Timor buiten beschouwing laat, 9° Z. Br. (Zuid-Java en de kleine
Soenda eilanden).
Hoewel ieder jaar op een of anderen datum de zonsdeclinatie eenigs-
zins verschillend is met die op denzelfden datum van het vorige jaar,
zoo is het verschil echter van te weinig beteekenis, om hier in aan
merking te worden genomen. De hier volgende graden zijn de ge
middelden der opgaven van drie jaren.
Den 5en April is de zonsdeclinatie 6° N. en de zon in haar klim-
menden tak; den 7en September is zij 6° N. en de zon in haar dalen
den tak. Yan af 5 April tot 7 September zullen dus alle plaatsen,
gelegen in de Nederlandsch Oost-Indische bezittingen, de zon 's middags
om twaalf uur in het Rooiden hebben.
Den 21en October is de zonsdeclinatie 11° Z. en de zon in haar dalen
den tak, 20 Februari is zij 11° Z. en de zon in haar klimmenden tak.
Dus zullen de zooeven genoemde plaatsen van 21 October tot 20
Februari de zon 's middags om twaalf uur in het Zuiden zien.
Yan 7 September tot 21 October en van 20 Februari tot 5 April
zal het dus van de geographische breedte eener plaats in Nederlandsch
Oost-Indië afhangen, of zij 's middags om twaalf uur de zou in het
Noorden dan wel in het Zuiden zien zal, en dit is slechts met juistheid
na te gaan, wanneer men bekend is met die geographische breedte
en met de zonsdeclinatie.
Hieronder volgen eenige gemiddelde opgaven
20 Februari en 21 October 11° Z. D.
1) Hierbij moet opgemerkt worden dat voor deze streken alleen een ^00rc* "Wes-
Zuid
telijke (Oostelijke) stand mogelijk is bij NoordeI5jke culminatie.
Zuidelijke
