490
rieven opgemaakt. Het behoeft echter geen betoog, dat men langs
den weg der becijfering alleen, nimmer tot eene eenigszins betrouw-
baie voorstelling zal kunnen komen van hetgeen den soldaat in zijn
voedsel geboden wordt.
Afgezien nog van het gemis aan gegevens omtrent de samenstel
ling der Indische voedingsmiddelen, zij er slechts op gewezen, dat er
een niet onbelangrijk verschil kan bestaan tusschen hetgeen per hoofd
en in natura heet verstrekt te worden en hetgeen de soldaat in
werkelijkheid in toebereiden vorm ontvangt.
Daarbij komt, dat een gewichtig deel van het rantsoen, n.l. dat,
hetwelk uit de menage wordt verstrekt, een eenigszins nauwkeurige
berekening niet toelaat, aangezien omtrent de keuze daarvan in de
bestaande voorschriften tamelijk veel vrijheid wordt gelaten.
Wij hebben alleen het voedsel van den Europeeschen soldaat on
derzocht. De reden, waarom wij de voeding van den Inlandschen
soldaat buiten beschouwing hebben gelaten, is gelegen in de onmo
gelijkheid om na te gaan, wat deze, met vrouw (en kroost) te zamen
etende, feitelijk verbruikt.
Daarentegen is ons meermalen door goed ingelichte zegslieden
verzekerd, en ook wij hebben persoonlijk den indruk gekregen, dat
een gezond en lichamelijk flink ontwikkeld Europeesch soldaat aan
zijn rantsoen in den regel wel genoeg heeft, doch dat van den an
deren kant velen er doorgaans niet noemenswaard van overhouden,
ook zonder het met eene vrouw e.a. te deelen. Dit neemt iutusschen
niet weg, dat wij gaarne wat nauwkeuriger hadden onderzocht,
hoeveel de soldaat over 't geheel genomen werkelijk van zijn rantsoen
verbruikt, en in de tweede plaats, hoeveel daar nog bij komt van
hetgeen hij zich buiten de gewone maaltijden van zijn soldij aanschaft.
Wij hebben echter van deze pogingen moeten afzien, omdat zij
blijkbaar te hooge eischen stellen aan de betrouwbaarheid van den
soldaat als proefobject voor wetenschappelijke doeleinden. Ieder, di
met de eigenaardigheden van den soldaat en het soldatenleven wat
meer van nabij bekend is, zal dit onmiddellijk toegeven. Yan daar,
dat wij er ons toe bepaald hebben de quantitatieve samenstelling te
onderzoeken van het rantsoen, zooals het in de bekende etensblikjes
uit de compagnieskeuken aan de manschappen verstrekt wordt.
