2
Nu zegge men niet: bepalingen en voorschriften zijn gemaakt in de
veronderstelling dat men zijn plicht doet, door ze na te leven, want
daarop ligt het antwoord voor de hand: dat men voorschriften en
bepalingen moet maken ontleend aan de practijk, d. w. z. aan het gewoon
gehalte aan zorg en toewijding van de massa der menschen en in
casu op den tijd en de nauwkeurigheid die men in den stal eener batterij
zonder te groote bezwaren kan besteden. Doet men dit niet, geeft
men voorschriften welker naleving in de werkelijkheid te lastig is en
waarvan bovendien iedereen het luttele nut beseft (de 50 gram meer)
dan weet men van te voren dat die bepalingen niet worden opgevolgd.
In streken waar de muildieren zware diensten moeten presteeren,
bepaaldelijk omdat het terrein voor hen ongeschikt is gelijk te Atjeh,
krijgen ze als tijdelijke maatregel (welke altijd wordt toegepast)
Kilogram gabah meer. Dat is juist gezien; gabah is goedkooper dan
levend muildiervleeschbij de groote inspanningen die hen hier
geregeld wachten is 21 Kilogram niet te veel, vooral ook omdat het gras
hier minder voedingswaarde heeft en tot op zekere hoogte is wel degelijk
de dierlijke motor te vergelijken met de machinale waarbij men door toe
voer van meer brandstof ook meer arbeid kan vorderen.
Wat het gras aangaat, 32 Kilogram is een flink ration, maar de
muildieren zijn ook groot, hebben een ruimen buik en vermogen niet
alleen zeer goed eiwit te assimileeren (beter dan een paard) waarop
de paardenarts Mars reeds heeft gewezen, (1) maar ook Veel beter en
meer dan het paard cellulose, hetgeen eveneens is uitgemaakt door
experimenten van Sanson, en waardoor de waarde van voedsels, met
voor het paard geringe voedingswaarde, voor het muildier een geheel
andere beteekenis krijgt. Maar daarom zou ik volstrekt nog niet
willen instemmen met de bewering dat het noodig is het muildier
stroo bij te voeren, wat trouwens de paardenarts Mars aanbeveelt niet
ter wille van de eigen voedingswaarde maar om een grooteren prikkel
te geven aan het darmkanaal. In de eerste plaats merk ik op dat,
zou dit doel bereikt worden, men dan het stroo moest toedienen
gelijk het haksel in Europa, d. w. z. kort gesneden en gemengd met
de gabah. Dat haver op die manier toegediend aanzienlijk beter
voedt is onwederlegbaar bewezen; er is geen enkele reden om aan
(1) Veeartsenijkundige Bladen voor Nederl-Indië. Deel 5 Afl. 2 van 1890.
