152
geven of doorgaan voor waaghalzig; beide laten zich zeer goed tegen
den vijand benutten. Middelen om zich de gehoorzaamheid en
de aanhankelijkheid zijner manschappen te verzekeren. Daartoe
behoort eene vriendelijke behandeling en onvermoeide zorg voor
alle behoeftenvooral echter een goed voorbeeld. Aan de naaste
vijanden van Athene doet een slimme overste veel afbreuk, n. 1.
hij die goed bekend is met den kleinen oorlog; vooral indien
de stad zich op de vloot en achter de muren terugtrekt en het land
prijsgeeft. Afzonderlijke aanwijzingen hoe de kleine oorlog met de
noodige voorzichtigheid zonder groot gevaar maar tot groote schade
van den vijand moet gevoerd wordenvooropgesteld dat de troep
goed geoefend is. Zulk een oefening is wel moeielijk, doch in ieder
geval loonender dan de nog moeielijker voorbereidingen voor de
feestelijke wedstrijden en in elk geval niet te verwaarloozen, wil men
niet in zijn eigen, c. q. door den vijand bezet land, verhongeren.
Yerdere voorzichtigheidsmaatregelen met betrekking tot de terug-
tochtslijn, tot den aanval met den geheelen troep dan wel met een
gedeelte er van, tot de hinderlagen en tot de onverwachte aanvallen.
Weinig doch uitgelezen manschappen richten soms meer uit dan
vele. Heeft men met een vijand van gelijke sterkte te doen, zoo
is het goed met secties vooruit te rukken en plotseling voor den
vijand de gevechtslinie te herstellen en, in geval de vijand op zijne
vleugels hamippen heeft, zijn eigene eerst in het gezicht des vijands te
voorschijn doen komen. Het is de taak des ruiteroversten de juiste
manschappen daartoe te bezigen en namelijk zelf met een goed voor
beeld voor te gaan. Hoeden raad hoe men zich bij schermutselingen
moet gedragen. Aanwijzingen te geven voor alle gevallen is onmo
gelijk hoofdzaak blijft, al naar gelang der omstandigheden, niet slechts
dadelijk weten hoe te handelen, doch ook onmiddellijk weten uit te
voeren. Voorstellen om de Atheensche ruiterij, zonder de burgerij
te bezwaren, in haar geheel te behouden, door aanvulling door middel
van vreemde soldeniersdoor belasting opvoor den dienst onbruik
bare, rijken en vermogende weezen en door het inlijven van daartoe
genegen familieleden. Raad om de hevigste vijanden der tegen
partij als Hamippen aan te werven en eindelijk plechtige vereering
van het zoo dikwijls terugkeerende: Alles met God."
