164
steeneD, als er kleuren op de kaart moeten voorkomen. De op deze
steenen verkregen afdrukken worden abklatsche genoemd.
Het maken van abklatsche is noodig, om den graveur een beeld van de
kaart op steen te geven, dat hp slechts heeft na te trekken, en daar elke
kleur een afzonderlijken steen vereischt, moeten daarbij ook zooveel stee
nen gebruikt worden, als men kleuren op de kaart wenscht aan te brengen.
Deze steenen zijn te voren met gom geprepareerd, om den drukinkt
het indringen in den steen te beletten, zoodat de abklatsche na vol
tooiing der gravure gemakkelijk kunnen worden afgewasschen.
Op een der van een abklatsch voorziene steenen wordt nu alles
gegraveerd, wat op de kaart blauw (1) moet zijn, op een tweede alleen
wat zwart moet zijn, op een derde worden alleen de hoogtelijnen (2)
gegraveerd, die later bruin moeten worden, enz.
Is de gravure afgeloopen, dan wordt deze ingeolied, de overtollige
olie alsmede de abklatsch, die nu overbodig is geworden, met een
natten lap verwijderd en de teekeningen op de verschillende steenen
ingezwart, waarna de met inkt gevulde, door het graveereu ontstane
groeven zich duidelijk vertoonen. Moet nu met het afdrukken der
kaart een aanvang worden genomen, dan wordt de inkt, die zich in
de groeven bevindt, met terpentijn verwijderd en de te bezigen verf
in de groeven ingewreven. (3)
Op het papier, waarop men de kaart wil drukken, wordt nu eerst een
afdruk van den blauwsteen (d. i. dus de steen, waarop alleen alles
wat blauw op de kaart moet zijn, gegraveerd is) gemaakt.
(1). Uitgezonderd de tint der zee, van meren en van dubbellijnige rivieren. Deze
tint wordt gevormd door evenwijdige zeer fijne lijnen, welke met behulp van eene
griseermachine op een steen worden gebracht, waarop te voren een afdruk van den
blauwsteen is overgebracht.
(2). Ter verhooging van het relief wordt tegenwoordig op de overzichtskaarten een
krijtdruk aangebracht, waartoe men op een afzonderlijken steen een afdruk maakt
van den blauw- en den tranchesteen te zamen. Hierop wordt de van het licht (dat
ondersteld wordt onder een hoek van 45° van den linkerbovenhoek der kaart in te
vallen) afgekeerde zijde der bergruggen met vet krijt geschaduwd.
(3). Dagelijks bij het einde van den werktijd worden alle voor de kaart gebruikte
kleursteenen uitgewasschen met terpentijn, met zwarte verf ingewreven en met gom
overdekt. Door deze voorzorg kunnen de steenen zelfs langen tijd opbewaard blijven,
zonder dat de teekening door vocht enz. schade lijdt; men neemt bij voorkeur zwarte
verf, omdat deze vetter is en dus minder verhardt dan gekleurde.
