37
beheer behooren te worden aangemaakt, terwijl ook herstellingen en
„wijzigingen zelden uit handen kunnen worden gegeven.
alle voorwerpen, waarvan den aannemers modellen kunnen
„worden verstrekt en welker keuring tijdens de fabricage of na de
„aflevering, zoo min ten opzichte der gebezigde grondstoffen als van
„de deugdelijke bewerking aan bezwaar onderhevig is, aan de par
ticuliere industrie behooren te worden toegewezen.
„c. van de vele tusschen deze uitersten vallende behoeften niet meer
„aan de artillerie-inrichtingen moet worden vervaardigd dan noodig
„is om de gegevens te verzamelen, ten einde de keuring buitenaf
„met zaakkennis te kunnen bewerkstelligen."
Yoor de juistheid der grondbeginselen beroept de heer Witte zich
op personen van gezag; wij zullen daarover dan ook niet in debat
treden en zelfs de gevolgtrekkingen als in het algemeen, doch meer
speciaal voor groote rijken, die voor de Rijkswerkplaatsen overvloed
van werk opleveren, juist, accepteeren; hoezeer het misschien niet
geheel overbodig is omtrent punt c. aan te teekenen dat het dringend
noodig is van een artikel, dat bestemd is voor overgave aan de par
ticuliere industrie, het aantal vooraf in eigen beheer aan te maken
stuks niet te beperken, tot gegevens verzameld zijn omtrent de keuring,
maar op te voeren tot zekerheid bestaat tegen welken prijs het in
billijkheid geleverd kan worden; want het is haast ongeloofelijk in
welke mate het voor den aanmaak van eenig artikel vereischte arbeids
loon nog afneemt nadat het als stukwerk is uitgegeven.
Wij willen naar aanleiding van die gevolgtrekkingen slechts nagaan
of het ook voor Indië aanbeveling verdient onderscheidene artikelen,
die thans bij den A. C. W. worden aangemaakt, uit de particuliere
industrie te betrekken en daarbij eerst het oog slaan op de particu
liere, goedkoopheidshalve bij voorkeur de Inlandsche en Chineesche^
industrie in Indië en daarna op die in Europa, bij voorkeur, die in
Nederland.
Wij vestigen er daarbij de aandacht op, dat de productiekosten van
eenig voortgebracht artikel zijn samengesteld uit de waarde aan ver
bruikte materialen, het bedrag der verwerkte arbeidsloonen en dat
der algemeene onkosten.
Ontegenzeggelijk kunnen, volgens de omschrijving sub. onder-
