43
emballage als door het grootere volume van afgewerkte voorwerpen
dan van grondstoffen, drukt die laatste factor op de eerste zwaarder dan
op de laatste. Wij kunnen dan ook niet aannemeu dat aldus op deze
artikelen een zoodanige besparing aan uitgaven voor den lande zou kun
nen worden verkregen, dat daardoor het duurder worden van de overige
bij den A. C. W. aan te maken voorwerpen zou worden gecompenseerd.
De omstandigheid dat de hoofdbedenking tegen eene overgave van
een gedeelte der productie aan de particuliere industrie in Indië of
in Europa daarin bestaat dat de onkostenrekening niet voldoende
wordt ontlast, doet de vraag rijzen of het dan niet wenschelijk ware
den A. C. W. geheel op te heffen, alle artikelen, waarbij dit zonder
ernstig bezwaar geschieden kan, over te geven aan de particuliere
industrie in Indië of in Europa naar gelang van de herkomst der
grondstof, en die artikelen, welke daarvoor niet kunnen worden aan
gewezen, te betrekken van de Rjjkswerkplaatsen in Nederland.
Op het eerste gezicht heeft dat denkbeeld veel aantrekkelijksbij
nadere beschouwing gaat daarvan echter een groot deel verloren.
Bepalen wij eerst de gedachten bij de houtwerkplaatsenontegen
zeggelijk kunnen alle vroeger vermelde artikelen, waarvoor aanmaak
in eigen beheer een stellig vereischte is, even goed bij de werk
plaatsen in Nederland als bij die te Soerabaia worden aangemaakt;
het is echter een bewezen feit dat djattiehout in Indië duurzamer
is dan eikenhout, zoodat óf in Nederland een voorraad djattiehout
moet worden aangelegd, óf genoegen genomen moet worden met
minder duurzaam materieel. Rekent men nu dat djattiehout in Indië
goedkooper is dan eikenhout in Nederland, voorts de ongeveer
100 °/0 hoogere arbeidsloonen aldaar en de zeer hooge transport
kosten van deze over het algemeen bijzonder volumineuse artikelen,
die bovendien blijkens opgedane ervaring een zeer zorgvuldige en
solide emballage vereischen, dan mag stellig geconcludeerd worden,
dat voor houten voorwerpen, diegene dus, waarvoor bij aanmaak in
Indië geen transportkosten voor grondstof worden betaald, de aan
maak in Indië belangrijk goedkooper is dan aanmaak in Nederland
gepaard met verscheping naar Indië.
Met die houtwerkplaatsen staan andere in zeer nauw verband
zoolang de groote houtwerken in Indië worden aangemaakt, kunnen
