47
waarschijnlijk zullen geen tien jaar verloopen of de onmisbaarheid
van een werkplaats op den voet van den tegenwoordigen A. C. W.
zal door de feiten bewezen zijnwie weet echter hoeveel jaren dan
nog zullen voorbijgaan eer de enorme sommen worden toegestaan,
die noodig zullen wezen voor de wederoprichting van hetgeen thans
als bijna waardeloos wordt ter zijde gesteld.
Alvorens verder te gaan is een korte aanteekening niet overbodig
ten aanzien van een punt in het voorafgaande, dat waarschijnlijk in
hooge mate de aandacht zal hebben getrokken, namelijk de mede-
deeling dat de verhooging voor algemeene onkosten 100°/0 bedraagt.
Naar onze meening is dat hooge percentage ten deele daaraan
toe te schrijven, dat de wijze van berekenen der algemeene onkosten
niet geheel juist is; tot toelichting van die meening herinneren wij,
dat daartoe onder meer gerekend wordt het kostende aan recht-
streeksch toezicht op het werk, machinepersoneelsteenkolen en
smeermiddelen, terwijl voor een zuivere rekening deze onkosten
eigenlijk onder betaalde arbeidsloonen en verbruikte materialen
behoorden te worden gerangschikt, daar zij rechtstreeks hebben
medegewerkt om de voortgebrachte waarde in het leven te roepen.
Werd aldus gerekend, dan zou de onkostenrekening belangrijk
dalen en vooral percentsgewijze gerekend zou dit het geval zijn
omdat de eigenlijke productiekosten met hetzelfde bedrag stijgen en
de resteerende algemeene onkosten over dit verhoogde bedrag worden
verdeeld. Wel is waar blijven de kostprijzen der afgeleverde artikelen
daarbij onveranderd, maar deze blijken ook geenszins buitensporig
hoog; het is voornamelijk het jaarlijks officieel vastgestelde percentage
voor de algemeene onkosten, dat den A. C. W. den naam geeft
van bijzonder duur te werken; en om die reden verdient het zeker
aanbeveling bij de berekening daarvan de andere, onzes inziens meer
logische, berekeningswijze te volgen. Daarvoor bestaat evenwel
ook nog een andere reden. Onder de vroeger in de eerste serie
opgenoemde artikelen komen onderscheidene voor, die niet behooren
tot het artilleriematerieel. Bij den A. C. W. wordt dan ook in
vrij belangrijke hoeveelheid gewerkt ten behoeve van andere wapens
en diensten dan de artillerie en voor andere departementen dan dat
van oorlog. Volgens artikel 89 van het reglement op den A. C. W.
