53
having van den buskruitaanmaak in Indië in 's lands belang, ook
financieel, dringend noodzakelijk is.
Deze conclusie sluit echter niet in zich dat ook voortgezette
exploitatie van de beide thans bestaande buskruitmolens gewenscht
is. Om te dezen aanzien tot een besluit te komen, dienen de bij de
molens bestaande toestanden eerst nader te worden beschouwd. Deze
toestanden nu zijn in de hoogste mate ongunstig.
Te Semarang wordt sedert 1885, toen een der beide molengestel
len door een explosie ontredderd werd, met één molengestel gewerkt.
Yau aanvankelijk bestaande plannen om bedoeld molengestel te
vervangen door een ander naar het systeem van Grüson te Buckau-
Maagdenburg, werd in 1890 afgezien, nadat uit jarenlange waarne
mingen gebleken was, dat de beschikbare waterkracht niet voldoende
zou zijn voor het drijven van zoodanigen molen; daarna is de
reconstructie evenmin tot stand gekomen, omdat zij noodwendig gepaard
dient te gaan met wijzigingen in het molenkanaal en vervanging van
het bestaande ouderwetsche waterrad door een ander van nieuwere
constructie, dat meer nuttig effect leverten eindelijk bestaat geen
zekerheid dat zelfs bij dat alles afdoende verbetering zal worden
verkregenomdat de afvloeiing van het afgewerkte water door allerlei
plaatselijke omstandigheden te Semarang steeds meer bezwaar onder
vindt. Al dien tijd is dus te Semarang met halve kracht gewerkt;
de productie is slechts half zoo groot geweest als zij met hetzelfde
personeel had kunnen zijn. Bovendien heeft de molen ieder jaar
gedurende 2 h 3 maanden stilgestaan, omdat over het drijfkracht
leverende water door het civiel bestuur moest worden beschikt ter
voorziening in de sanitaire belangen der stad Semarang.
Te Ngawie is de toestand, uit een financieel oogpunt beschouwd,
al even ongunstig; in de jaren 1890 en 1891 heeft de molen aldaar
meer dan de helft en in 1892 meer dan een derde van den tijd
stilgestaan, hoofdzakelijk omdat over het water, dat daar de drijf kracht
levert, door het civiel bestuur moest worden beschikt voor de besproeiing
van de rijstvelden der Inlandsche bevolking. Die waterafstand komt
ieder jaar gedurende ettelijke maanden terug en het is duidelijk dat
de Regeering, waar zij slechts te kiezen heeft tusschen tijdelijke
staking van den buskruitaanmaak en hongersnood in een gedeelte
