66 -
daar wordt toegezonden; ieder stelsel, dat verdeeling van verant
woordelijkheid tengevolge heeft, is verwerpelijk. Wat grondstoffen
betreft, moge die onafhankelijkheid niet ten volle bereikt kunnen
worden, dit is een gering bezwaar, daar deze of niet aan bederf
onderhevig zijn, als: messingplaat, koperplaat, salpeter en zwavel,
öf gemakkelijk tegen bederf kunnen worden beschermd, als: papier,
vilt en dergelijke.
Na al het voorafgaande, waaruit onzes inziens afdoende blijkt dat
het behoud eener patroonfabriek in Indië zoo noodig een stellige
eisch van de Indische Regeering tegenover dien van het moederland
behoort te zijn, kan een overzicht van de financieele consequentiën
daarvan in één opzicht haast overbodig heeten. Immers een mogend
heid die prijs stelt op het bezit van koloniënvooral een zeer
kleine natie als Nederland, die hare positie in de rij der mogend
heden voor een groot deel dankt aan de uitgebreidheid en den rijkdom
harer koloniën, is in de noodzakelijkheid de fondsen beschikbaar te
stellen, die voor de defensie dier koloniën noodig zjjn; en waar op
degelijke gronden is aangetoond, dat de aanwezigheid eener patroon-
fabriek in Indië voor de weerbaarheid daarvan een stellige eisch
is, daar is dus in dat opzicht vergelijking der kosten van eigen
aanmaak met die van uitzending uit Nederland overbodig. In een
ander opzicht is zulk een vergelijking evenwel van het grootste nut
en wel omdat zij onweerlegbaar bewijst dat aanmaak in Indië
niet alleen betermaar ook veel goedkooper is dan aanvoer uit
Nederland.
Uit dien hoofde laten wij die vergelijking hier volgen.
In de jaren 1891 1892 en 1893 te zamen zjjn bij de patroon-
fabriek te Soerabaia aangemaakt 16434341 patroonhulzen, waarvoor
is uitgegeven aan: materialen (factuurpiijs en keu
ringskosten in Nederland)312.065 04
arbeidsloonen38.848,92
Waarde aan verbruikte gereedschappen, potten, stem
pels enz. (factuurprijs van het voorbewerkte voorwerp
benevens daaraan verwerkt arbeidsloon)15.184,82
Totaal, f 366.098,78
