72
der draagbare wapenen op de begrooting voor als uitgaven ten be
hoeve van het Wapen der Artillerie.
Een geheel ander aanzien zou die begrooting hebben indien de prijs
der 6000000 patronen 'sjaars en de uitgaven, die bij andere onder
deden van het wapen ten behoeve van andere wapens en diensten
van het leger worden gedaan, daarmede verrekend werden, op de wijze
als bij zoovele andere verstrekkingen aan andere wapens en diensten
geschiedt; de verhoudingscijfers der kosten van het eene wapen en
het andere zouden een zeer belangrijke wijziging ondergaan en hoogst
waarschijnlijk zou blijken dat alle bijzondere aanleiding tot bezuiniging
op het Wapen der Artillerie ten eenemale ontbreekt.
Een tweede punt, waarop dient te worden gelet, is het aan de
opheffing der artilleriewerkplaatsen, maar vooral van de P. W. en
de buskruitmolens verbonden gevaar van volstrekte afhankelijkheid
van de stoomvaartmaatschappijen, waarin men daardoor vervalt. Op
dit oogenblik, nu die werkplaatsen nog bestaan, zullen waarschijnlijk
betrekkelijk billijke vrachtprijzen, ook voor den overvoer van buskruit
en munitiën kunnen worden bedongen. Doch hoe zal het zijn indien
de patroonfabriek en de buskruitmolens in Indië zijn opgeheven en
daarmede voor een ieder de onmogelijkheid van in eigen behoefte te
voorzien is bekend geworden? Bij klachten over zeeschade, die niet
kunnen uitblijven, zal niet onwaarschijnlijk strijd ontstaan of bij den
overvoer alle voorzorgen zijn in acht genomen, die voor munitietrans
porten uoodig zijn; ongetwijfeld zal blijken, dat dit in de meeste ge
vallen niet kan worden aangetoond maar, wanneer aan dien overvoer
bijzondere eischen gesteld worden, zullen reeds om die reden hoogere
vrachtprijzen gevraagd worden. Voorts zal er, naar met zekerheid
voorspeld kan worden, door de betrokken maatschappijen vooral
indien ooit eenig ongeluk, hoe onbeduidend ook, aan boord van een
der stoomschepen mocht voorvallen op worden gewezen, dat de
overvoer van groote hoeveelheden buskruit en munitie den handel
huiverig doet zijn van die schepen gebruik te maken voor den over
voer van koopwaren, dat de assuradeuren hunne premiën verhoogen,
dat de passagiersvaart ten eenenmale wordt belemmerd en wat al niet
meer en dat zij daardoor in de noodzakelijkheid zijn gekomen het
tarief der vrachten, wat die artikelen betreft, te herzien. Het eenige
