53
ging of verandering vorderen, men ze op eigen verantwoordelijkheid
dadelijk behoort uit te voeren.
Immers, zoowel in den krijg als onder andere omstandigheden, is
zekere machtsaanmatiging somtijds plicht voor den meerdere en alsdan
behoort deze en deze alleen voor zoodanige machtsoverschrijding
verantwoordelijk te zijn.
Den mindere de beoordeeling daarvan over te laten, zou eenvoudig
ongerijmd zijn. Daartoe zou hij meestal ook niet in staat zijn.
De omstandigheid, dat de meerdere een bevel geeft in strijd met de
reglementen, voorschriften, enz. of in zaken, gelegen buiten den hem
aangewezen kring, of wel dat hij, strikt genomen, persoonlijk niet
bevoegd was om het bevel juist aan dien mindere te geven, kan der
halve naar het voorkomt, in den regel de verplichting tot gehoor
zaamheid niet opheffen.
In dien zin werd dan ook beslist bij sententie van het H. M. Gr.
in Nederland dd°. 17 Maart 1882.
Wel heeft de mindere, die meent, dat het bevel hem onbevoegdelijk
wordt gegeven, in dat geval het recht, om dit eerbiedig onder de
aandacht van den meerdere te brengen; doch volhardt nu de meer
dere bij het bevel, dan zal de mindere hebben te gehoorzamen (1)
tenzij hij weet dat door nakoming van het bevel de belangen van
den Staat, dien hij heeft te beschermen, zullen worden geschaad, in
welk geval hij bevoegd, ja zelfs verplicht is het bevel onuitgevoerd
te laten. (Zie hiervoren en ook de memorie van toelichting op de
ontwerpen van een wetboek van militair strafrecht, enz. blz 225).
In zijne mémoires zegt Napoleon daaromtrent:
„Un génëral en chef n'est pas a couvert de ses fautes a la guerre,
par un ordre de son souverain ou du ministre, quand celui qui ledonne
est éloigné du champ d'opérations, et qu'il connait mal, ou ne connait
pas du tout le dernier état des choses. D'oü il résulte que tout général
en chef qui se charge d'exécuter un plan qu'il trouve mauvais est cou-
pableil doit représenter ses motifs, insister pour que le plan soit change,
enfin donner sa demission, plutöt que d'être l'instrument de la ruine de
son armee. Tout général en chef qui, en conséquence d'ordres supérieurs,
livre une bataille ayant la certitude de la perdre, est également coupahle.
(1) Zie ook bij analogie art. 5 R. I. D.
