523
Yolgen wij intusschen verder des Landvoogd's schrijven op den voet.
Naar zijne meening maakten de gewijzigde omstandigheden het
thans noodig, op nieuw stil te staan bij de vraag, in welke richting
verder te Atjeh diende gearbeid en welk einddoel ons daarbij voor
de oogen moest staan bij het vervolgen van het op militair en poli
tiek gebied verworven succes, bij het consolideeren van onzen invloed,
daar waar die reeds gevestigd was en bij het aanknoopen en aan-
kweeken van nieuwe aanrakingen.
Ten einde te dier zake met den bevelhebber te Atjeh in overleg
te treden om daarna een program vast te stellen, waarin de strek
king onzer verdere handelingen duidelijk zoude zijn uiteengezet,
stelde daarom de Gouverneur-Generaal, als grondslag voor dat overleg,
het hiernavolgende vast.
Bestond van af den aanvang des oorlogs niet de minste twijfel,
dat wij in ons financieel belang onze bestuurstaak in Atjeh niet
verder dan strikt noodig was moesten uitstrekken, dit beginsel zou
met te meer ernst in het oog gehouden en met te strenger conse
quentie worden toegepast, nu jaar op jaar de Atjehsche zaak schatten
verslond en aan den lande financieele lasten oplegde, die ver boven
onze krachten gingen (1) en die dus ten spoedigste tot een minimum
dienden te worden gereduceerd.
(1) Blijkbaar vervalt de Gouverneur-Generaal hier ditmaal in eene zeer pessimis
tische beschouwing der zaken, eene fout, welke nochtans den Landvoogd niet al te
zwaar dient aangerekend, naardien met hem ongeveer alle andere Groot Dignitarissen,
Ministers, Volksvertegenwoordigers e. t. q. in dien tijd denzelfden onheilspellenden,
valschen toon aansloegen.
Een valsche toon, omdat sedert de oorlog gedurende 18 jaren is voortgezet ge
worden en in weerwil daarvan Neerlands financieele kracht om en de bij niet zwak
ker staat dan in 1877.
Alle overdrijving schaadt.
De oorlog op Atjeh wie zal het loochenen? kost heel veel geld, doch die
oorlog gaat nog altjjd niet boven onze krachten, integendeel knnnen wij onder de
band nog belt eene vrij groote, met den Sultan van Lombok uitstaande rekening,
gelijk gebleken is, behoorlijk vereffenen.
