126
Het toestel bestaat uit een cirkelvormig; houten bord, in het midden
waarvan een ijzeren spil is ingeslagen. Men kan hiervoor een draadnagel
gebruiken, die dan eerst een weinig moet worden rondgevijld, terwijl
men hem in een stompe punt moet laten eindigen. Om deze spil
is een messingen of houten bus draaibaar, aan den onderkant waar
van twee vleugels zijn bevestigd, van zoodanige lengte, dat hunne
uiteinden gelijk komen met den rand van het bord. Het bord moet
behoorlijk vlak zijn, terwijl de afstand tusschen het bord en de
vleugels 3 5 mM. moet bedragen. Een der zijkanten van de
vleugels moet met zijn verlengde door het midden van de spil gaan
het is daarom wenschelijk, dat men het samenstel van vleugels en
bus de gedaante geeft, voorgesteld in fig. 1.
Op een der vleugels is eene verdeeling aangebracht, loopende van
2 L S50 vóór tot 2 L S50 achter het doel; het midden hiervan
is aangegeven door een pijl. Men kan deze verdeeling zoo nauw
keurig maken als men goedvindt; het is echter voldoende als men
de geheele verdeeling 8 cM. lang maakt, in welk geval 1/20 S50
voorgesteld wordt door een verdeeling van 1 mM. Dit is voor de
nauwkeurigheid alleszins voldoende. Laat men de verdeeling begin
nen op 5 cM. van het midden der spil, dan behoeft de middellijn
van het bord slechts 26 cM. te zijn, zoodat het toestelletje niet
hinderlijk groot wordt. De tweede vleugel dient alleen om het
samenstel in evenwicht te houden en de wrijving op de spil te
verminderen.
Het toestel berust op de onderstelling, dat iedere stand, waarin
de vleugels na in ronddraaiende beweging te zijn gebracht stil houden,
a priori even waarschijnlijk is. Volkomen juist is deze onderstelling
alleeD, als de spil zuiver verticaal staat, en de uitboring in de bus,
zoomede de spil volkomen rond zijn. Daar dit zelfs bij de zorgvul
digste afwerking nooit volmaakt het geval zal zijn, is het duidelijk,
dat bedoelde onderstelling niet overeenkomstig de waarheid wezen
kan; altijd zullen er sommige standen zijn, waarin de vleugels bij
voorkeur stil houden. Dit bezwaar kan men echter op zeer een
voudige wijze geheel ontwjjken, en wel door de vleugels eerst in
eene snel ronddraaiende beweging te brengen, en daarna, met afge -
wend oog, de bus aan te vatten en stil te houden. Zjo deze althans