175
beter uitwerking verkregen dan met B., dan wordt afgescheiden
van de practisehe bruikbaarheid geconcludeerd, dat de regels A
de beste zijn. Maar het vereischt nauwlijks betoog, dat deze conclusie
volstrekt niet vaststaat, en zelfs zeer gewaagd is. Het resultaat bij
het schieten hangt in de allereerste plaats af van het toeval, van de
toevallige afwijkingen, die de projectielen of hunne springpunten
verkrijgen. Zijn deze afwijkingen klein, dan zal men doorgaans ook
met slechte regels goede uitkomsten verkrijgen; zijn zij groot, dan
kunnen ook de beste regels eerst na een groot aantal schoten tot
het beoogde doel leiden, d. i. het elimineeren van de constante fout
in opzethoogte en tempeering.
Men kan dit vrij goed vergelijken met de werking van het toeval
bij het spel. De beste speler zal met slechte kaarten weinig kunnen
uitrichtendaarentegen zullen slechte spelers met fraaie kaarten
veeltijds winnen. De directie van het spel is hoe gewichtig en
moeielijk ook op zich zelf bjjzaak; in hoofdzaak komt het er op
aan hoe de kaarten zijn. Zoo is ook bij het schieten het resultaat
in de eerste plaats afhankelijk van het toeval. Wil men nu een
juist en billijk vergelijk, dan dient men te zorgen, dat de werking
van het toeval in beide gevallen geheel dezelfde is, maar zulks is
op het proefveld ten eenen male onmogelijk. De toevallige afwij
kingen der projectielen varieeren bij ieder vuur. Berst dan, wanneer
men een ontzaglijk groot aantal proeven neemt, heeft men kans, dat
men een goed oordeel zal vellen.
Wanneer men evenwel de schietregels controleert met behulp van
het beschreven toestel, dan vervalt dit bezwaar. Men kan, daar dit
alleen de toevallige afwijkingen aangeeft, tegelijk verschillende regels
beproeven, wat in de werkelijkheid onmogelijk is. Bovendien leert
men de fout van het inschieten kennen, en dit is een vrij wat beter
maatstaf van beoordeeling, dan de uitwerking op het doel. Afge
scheiden dus van het overigens niet onbelangrijke voordeel, dat zulk
eene contióle niets kost, meenen wij, dat men met behulp van het
toestel een beter oordeel over schietregels zal kunnen vellen, dan
ooit door werkdadig gebiuik kan worden gevormd. Het spreekt van
zelf, dat wij hier niet doelen op de practisehe bruikbaarheid deze
kan alleen op het schietterein beoordeeld worden.
Dl. II, 1896. 13
