242
zonderd) bewezen heeft, dat moed een grondtrek van het Javaansche
volkskarakter is.
Maar hoe dit ook zij, wij zouden door de beperkte aanvulling
van Europeanen en Amboineezen, het Javaansche element in het Leger
niet kunnen missen.
Algemeen is men het er over eens dat de Javaan te velde zeer
handig is bij de werkzaamheden, verbonden aan de inrichting van
een bivak; trouwens alle te velde voorkomende werkzaamheden,
zijn gewoonlijk goed aan zijn handen toevertrouwd; voorts is
hij een zeer bekwaam bamboewerker, doch minder geschikt voor
graafwerk.
Hij is zeer sober van aard, daardoor spoedig tevreden en hij
schikt zich gemakkelijk in de ontberingen die hem te velde soms
ten deel vallen. In tal van expeditiën is het voorgekomen, dat, bij
gemis van koelies, de Javaansche soldaten daarvoor gebezigd werden,
die dan zonder morren meermalen belangrijke diensten bewezen.
Hoewel niet bijster gevoelig van aard, is hij toch ook wel degelijk
vatbaar voor eene goede behandeling. Treedt men brusque tegen hem
op, dan raakt hij den kluts kwijt en plaatst men zich met hem op
gemeenzamen voet, iets wat hij niet begrijpen kan, dan verliest hij de
verschuldigde achting voor den meerdere en deze zijn invloed.
Houdt men rekening met de bovengeschetste eigenschappen en
hoedanigheden, en met de voorwaarde, dat de vorming tot soldaat
in alle opzichten zorgvuldig moet zijn, dan kan de Javaansche landaard
ook te velde een voor het leger bruikbaar element worden.
Bii het beschouwen der militaire waarde niet alleen van het Ja
vaansche maar ook van alle andere Inlandsche elementen te velde (den
Amboinees, die uit een soort vocatie en liefde dient, misschien uitge
zonderd) gebiedt de rechtvaardigheid niet uit het oog te verliezen,
dat de machtige drijfveeren van Vaderlandsliefde en nationaliteitsgevoel
bij hen niet bestaan.
Gevoelens van hooger orde alseer, plicht en onafhankelijkheids
zin, die in staat stellen de gewone grenzen van menschelijke veer
kracht zelfs te overschrijden, die het een ieder wezen aangeboren
gevoel van zelfbehoud het zwijgen weten op te leggen, en het mo-