419
Na al het bovenstaande wil ik nogmaals in het kort mijne denk
beelden resumeeren.
De tactische en strategische grondregels behouden overal hun waarde;
in ieder klimaat, op eiken lengte- en breedte-graad en tegenover eiken
vijand vormen zij de basis van ons handelend optreden.
Met de in verschillende landstreken geldende bijomstandigheden
dienen zij echter nauwlettend in beschouwing te worden genomen,
ten einde de wijze te kunnen vaststellen, hoedanig in concrete geval
len dieDt te worden gehandeld. Het is daardoor lang niet onmogelijk,
dat dezelfde tactische regel er toe leiden moet, dat een compagnie
Amboineezen zonder één schot te lossen stoutmoedig den inlandschen
vijand met de bajonet tegemoet snelt en dat een Nederlandsch vesting
bataljon rustig den Pruisischen vijand in een inundatie-stelling
afwacht en hem reeds op groote afstanden met vuur begroet.
De zinsnede van den heer N.
„Zoowel door Engelsche als door Pransche als door Nederlandsch-
„Indische veldheeren is vaak strategisch geageerd op eene wijze, die
„door een Europeesch veldheer a priori stellig afgekeurd zou zijn,
„en die tochja, die juist daardoor, een schitterend succes heeft
„gebracht" zou ik, aldus gesteld, evenmin gaarne tot de mijne maken,
doch ik zou haar willen lezen
Zoowel door Engelsche als door Fransche als door Nederlandsch-
Indische veldheeren is vaak gehandeld op een wijzedie in Europa
tegenover een gelijk bewapenden vijand a priori stellig afgekeurd zou
worden en die tochen dat zou ieder Europeesch veldheer na bestudee
ring der omstandigheden onmiddellijk erkennenin Indië tegenover den
inlandschen vijand alle recht gaf een schitterend succes te verwachten.
Doch ook de stelling van Senda „dat wij vaak bittere ervaring
„opdeden, juist omdat wij strategisch ageerden op eene wijze, die in
„Europa h priori zou worden gegispt" acht ik onjuist.
Neen niet omdat wij ageerden op een wijzedie in Europa a
priori zou worden gegisptmaar omdat wij niet konden optreden
zooals noodig en wenschelijk was geweest, en dit wel tengevolge van
de volgende omstandigheden:
a Onze voorschriften houden geen of te weinig rekening met den
inlandschen vijand.
Dl. II, 1896. 30
