The term rebellion is applied to an insurrection of large extent, and
is usually a war between the legitimate government of a country and
portions or provinces of the same who seek to throw off their allegiance
to it, and set up a government of their own."
Men ziet uit deze bepaling, dat rebellie, even als opstand, in Amerika
eene andere beteekenis heeft dan in Ned-Indië.
In een volksoorlog, een opstand of eene rebellie kan iemand optre
den als aanvoerder van een zelfstandig korps of eene bende met het
doel, geheel op zichzelven tegen den vijand op te treden. Zoodanige
aanvoerder wordt partijganger genoemd. Beruchte partijgangers uit
den Atjehschen oorlog waren Isja Hassan en Toekoe Oemar. Er kun-
neu zooals nu nog in Atjeh gelijktijdig op verschillende punten
van het terrein van den oorlog partijgangers of bendehoofden zijn, die
van een leidend centrum algemeene instructiën ontvangen. Wat men
in Pruisen in 1809 onder von Schill, in Calabrië onder Fra Diavolo
en in de Zuider- en Oosterafdeeling van Borneo tusschen 1859 en
1864 onder Antasari en Soerapati, in Mexico tijdens het tweede
Fransche keizerrijk tegen de troepen van Forey en Bazaine en die
van Keizer Maximiliaan heeft gezien, was niets anders dan de oorlog
door of tegen zulke benden gevoerd, d. i. de partijgangersoorlog.
In al deze zeer eigenaardige oorlogen wordt door den vijand de
guerillahrijg gevoerd, zelfs al hebben van beide zijden groote gevech
ten, ja zelfs veldslagen plaats, zooals in Spanje in 1808 tusschen de
Fransche troepen en de op de hand der Spaansche bevolking zijnde
Engelsche legermacht. i)e guerillaoorlog is in het algemeen niets
anders dan de kleine oorlogdien de ongeorganiseerde vijand, d. i het
volk of bepaalde beuden en niet de geregelde troepenmacht van
den vijand, rusteloos en met alle beschikbare middelen voert.
Een oorlog, die als opstand, rebellie of partijgangersoorlog is
begonnen, kan bij welslagen, wanneer het volk zijne kracht heeft
leeren kennen en het juk van den overheerscher weinig meer wordt
gevoeld, een volksoorlog worden.
Voor zoover mij bekend, is de oorlog in Atjeh de eerste volks
oorlog, dien wij sedert 1816 in Indië voeren. Gaan we de andere
voorname oorlogen na, in den Indischen archipel gevoerd.
1. Oorlog op Java, 1825 1830. In dezen oorlog voerden wij
