343
als de beschermer der landspartij, die recht heeft, op den voorgrond
te komen.
De herstelling van het sultanaat in Nederlandsche bestuurshand
is echter eene moeilijke quaestie geworden, nadat het in 1874 door
ons is vervallen verklaard en het voormalige verband tusschen Groot-
Atjeh en de Onderhoorigheden sedert dat jaar door ons is verbroken,
zoowel door het sluiten der contracten van 6, 12 en 18 artikelen
met de kuststaatjes als door het inlijven van Tamiang bij de residentie
Oostkust van Sumatra en Troemon bij het gouvernement van Su
matra's Westkust. "Welke eischen zal de sultan, die bij het volk
geen sultan in partibus infidelium is, vóór zijne onderwerping stellen
en welke positie zouden wij hem wenschen te geven
XI.
De staatkundige middelen tot beteugeling van het verzet Tact.
Eerbied voor de adatde vooroordeelen en het bijgeloof. Omgang met
de hoofdende aristocratie en de geestelijkheid. Is de Islam onver
mijdelijk vijandig tegenover het Christendom? Prang sabil. De elemen
ten der bevolking en middelen om deze tot rust te brengen.
Zooals reeds gezegd is, blijven de staatkundige middelen tot beteu
geling van het verzet de gewichtigste. Vooral is dit het geval, wanneer
die middelen hun oorsprong hebben in de geschiedenis, de overleve
ringen, de traditiën, de adat, de vooroordeelen, het bijgeloof, de trots
en de ijdelheid van het volk.
De tact en het prestige of het moreel overwicht van het bestuur
moeten in den volksoorlog eene groote rol spelen. Die eigenschappen
zijn voor de staatkundige organen van het bestuur een hoofdvereischte.
Kunde is niet voldoende, daar het karakter veel of alles kan bederven.
In Atjeh was men zeer vaak geneigd, de bevolking als rebellen
te beschouwen, tegen wie met gestrengheid en wantrouwen moest
worden te werk gegaan. Verraad en ontrouw moeten onmiddellijk
en streng worden gestraft. Overigens late men niets onbeproefd, wat
de toenadering en het vertrouwen der bevolking kan bevorderen.
Ook hier geldt het: liever een enkele maal te veel vertrouwen ge
schonken dan op den duur wantrouwen ingeboezemd.
