456
wachts en 'snaehts wordt toegepast. Elke granaat behoeft geen Atjeher
te dooden of diens woning te treffen, het materieel effect van het
bombardement kan zelfs gering zijn, indien slechts het moreel effect
groot zij en de kampongbevolking gedurende geruimen tijd in angst
en spanning gehouden worde. Goed toegepast, heeft het bombar
dement dan ook in Atjeh als maatregel van bestraffing altijd resul
taten gehad. Zelfs voor den Atjeher, die getoond heeft, voor geen
klein gerucht vervaard te zijn, is het een indrukwekkend moment,
wanneer oüze granaten zijne kampong's en den omtrek er van onveilig
maken, vrouwen en kinderen in rep en roer brengen en non-combat
tanten spoedig doen besluiten met het vee en de preciosa woning en
kampong te verlaten. Men stelle zich de daardoor ontstane con
sternatie voor bij eene niets kwaads vermoedende bevolking ge
durende den nacht. Het bombardement behoeft niet lang te duren.
Het beoogde effect kan in een paar uren worden verkregen, indien zich
op een of meer gegeven punten een krachtig, overstelpend artillerie
vuur concentreert. Tactisch kan men in Atjeh met een bombarde
ment weinig verkrijgen.
Ik heb het in Atjeh eens zien toepassen als inleiding van eene
offensieve beweging op kleine schaal, waarbij om eenig succes te
verkrijgen, vooral tegenover een vijand als den Atjehschen, verras
send moest worden opgetreden. Als zoodanig heeft het ons natuurlijk
geen voordeel bezorgd. Door deze kanonnade sloegen wij zooals
de soldaat het kern juist wist uit te drukken tamboersappèl voor
den vijand, die dan ook weldra van alle kanten kwam opdagen om
aan onze beweging het karakter en daarmede het voordeel, dat zij
beoogde, te ontnemen.
Wapenstilstanden. Het sluiten van een wapenstilstand met een
inlandschen vijand behoort tot de groote uitzonderingen. Gedurende
den oorlog op Java van 1825 1830 had het, voor zoover mij be
kend, twee malen op offieieele en ceremonieele wijze plaats. De
eerste maal werd een wapenstilstand gesloten met Kjahi Modjo,
namens Dipo Negoro, die van Augustus tot October 1827 duurde;
de tweede maal met Dipo Negoro zelveu, die in December 1828 be
gon en in April 1829 eindigde. De eerste maal deed de vijand de
