36
kaarten bezit men twee groote voordeelen: in de eerste plaats wordt
de arbeid tot een minimum teruggebracht, terwijl in de tweede
plaats correctie uiterst gemakkelijk is; daarenboven is het opbewaren
van den lithographischen steen onnoodig geworden.
AaDgezien bij deze werkwijze de kaart zeer spoedig na de opname
het licht kan zien en het door de gemakkelijk aan te brengen ver
anderingen niet bezwaarlijk is haar bij te houden, is het onnoodig
te betoogen, welke waarde de in Indië gevolgde reproductiemethode
voor ons militairen bezit.
Onmiddellijk na de opname op Lombok, dus nog gedurende de
operatiën, beschikten de officieren daar over de resultaten dier ver
kenningen, wat alleen door de toepassing der photolithographie kon
bereikt worden. Had men zijne toevlucht tot gravure moeten nemen,
dan zou het ondoenlijk geweest zijn, om in zulk een korten tijd
eene dergelijke kaart samen te stellen.
Doch ook het feit, dat feilen en onnauwkeurigheden steeds kunnen
worden hersteld, omdat correctie zoo gemakkelijk is aan te brengen,
mogen wij als militair niet over het hoofd zien.
Waarom vermindert de waarde van de residentie-kaarten van
Java en Madoera (1: 100.000) voor ons met den dag, al blijft de
artistieke waarde van deze kunstwerken der Topographische In-
riehtiug te 's Hage boven allen lof verheven? Eenvoudig omdat
het ondoenlijk is de noodzakelijke correctiën aan te brengen. Daar
ik dit opstel gedeeltelijk als een vervolg op of als een aanhangsel
van het beknopte overzicht beschouw, dat onder den titel: „eenige
beschouwingen over Indische topographische kaarten" van de hand
van den kapitein B. T. C. P. Schmidt in dit Tijdschrift (1) voor
kwam, waarin over de in Holland gereproduceerde Residentiekaarten
niet gesproken wordt, zal ik hier aan dit hoogst belangrijke kaart
werk eenige oogenblikken wijden.
In den beginne werden de bladen, op 120.000 opgenomen, op
de schaal van 1100000 overgeteekend en alsdan naar Holland
gezonden; later werden de detailbladen op de schaal van 1: 20.000
in Indië in het net geteekend en ontving de Topogr: Inrichting te
(1) Deel II van 1894 blz. 157—171. Bekendheid wordt verondersteld met den
inhoud van deze studie.
