476
passingen zijn onder die omstandigheden tot zulke vaststaande regels
geworden, dat wij daartoe alle recht hebben.
Trouwens, als men eens bekende werken van Europeesche tactici
opslaat en daarin de ontwikkeling der tactiek tot op haar heden-
daagsch standpunt nagaat, dan vindt men evenmin die angst voor
verschillende soorten van tactiek. Of hoort men daarin verkondigen,
dat de grondbeginselen der tactiek reeds door de Oude Romeinen
of misschien nog vroeger vastgesteld werden, dat die oude grondbe
ginselen nog steeds vaststaande zijn en dat de toepassing er van
slechts in den loop der tijden gewijzigd werd? Neen! Het buskruit
bracht een geheele ommekeer in de tactiek. Zoo hoort men er eveneens
van spreken, dat door de afschaffing der staande legers de tactiek
geheel gewijzigd werd. Hetzelfde ziet men beweren van de oprich
ting der groote legers der Fransche Republiek, alsmede van de groote
volksmassa's, die de tegenwoordige legers der Europeesche Staten
zullen vormen.
En de groote verbeteringen, die de techniek in de bewapening
aanbracht, als daar zijn de invoering van het getrokken achterlaad-
geschut, de achferlaad-handvuurwapenen, de gewjjzigde munitie
(granaten en granaatkartetsen in stede van volle kogels), de repe-
teer-geweren en kanonnen, het rookzwakke en knalzwakke buskruit,
enz., enz., hebben die niet meer gedaan en zullen die niet meer doen dan
vaststaande tactische grondbeginselen en regels in hun toepassing
wijzigen. Wij gelooven het wel en in die opinie hebben wij tal
van bekende Europeesche schrijvers op onze hand zij wijzigen de
tactiek zóódanig, zij brengen zoo'n ommekeer te weeg, dat men gerust
spreken kan van andere tactische regels, van een geheele omzetting
der tactiek in stede van van een min of meer gewijzigde toepassing.
Een enkel voorbeeld en wel op het gebied der strategie, waarvoor
zeer zeker in nog hoogere mate recht bestaat om van onveranderlijke
grondbeginselen en regelen te spreken dan voor de tactiek. Een der
fondamenteele regels der hedendaagsche Europeesche strategie luidt:
Gescheiden marcheer en, vereenigd strijden". Is dat gescheiden
marcheeren niet geheel en al beheerscht geworden door het noodza
kelijke verplegingssysteem [n. 1, in de landstreek, waardoor men
marcheert] en door de groote getalsterkte der tegenwoordige legers,
