652
nu is zeer verkeerd. Niets is leerzamer, dan dat men uit de ver
kregen resultaten de gevolgen van begane fouten ziet; juist daaraan
ontleenen de practische schietoefeningen hunne hooge waarde. Hadden
deze enkel ten doel eene oefening te geven in het waarnemen der
schoten, dan zou het geheel overbodig zijn de schietregels er bij toe
te passen. Haar niemand denkt er aan dit niet te doen; het leer
zame der oefening zou er voor een goed deel bij inschieten. Begane
fouten moeten zich zelf straffen; men moet leeren inzien, dat het
volgen der regels noodzakelijk is, en zoo iets leert men verreweg
het best door eigen ondervinding.
En nu moge het waar zijn, dat geen enkel toestel de werkeljjk-
heid volmaakt weergeeft, in den regel is het verschil onbeduidend,
en in elk geval onbeduidend genoeg om, wat de practisch verkregen
uitkomsten betreft, verwaarloosd te mogen worden. Bij gebruik van
zulk een toestel heeft men dus het groote voordeel, dat men zien en
ondervinden kan, hoe het niet opvolgen der regels het inschieten belem
mert. Veronderstellen wij, om een voorbeeld te nemen, dat de leerling
in stede van eene correctie van 25 M. aan te brenge n, gelijk voorge
schreven is, 50 M. vooruit- of teruggaat. In werkelijkheid (en
ook bij gebruik van een toestel) zal dit ten gevolge hebben, dat
alle schoten daarna (-}-) of vallen; proefondervindelijk wordt
dus het bewijs geleverd, dat men verkeerd heeft gehandeld. De
dobbelsteen daarentegen leert in dit opzicht volmaakt niets. Al vuurt
men met eene opzethoogte die 100 of 200 M. te groot is, de uit
komsten blijven dezelfde; men is en blijft altijd ingeschoten. Men
krijgt de onmogelijkste combinatiën, en de schietstaten worden dik
wijls weinig meer dan een samenweefsel van onwaarschijnlijkheden.
Neen, dan verdient het nog verre de voorkeur, dat de onderwijzer
zelf omtrent het of beslist. Wanneer hij daarbij met
eenigen tact te werk gaat, kan hij de werkelijkheid vrij wel nabij
komen en de oefeningen veel leerzamer maken, dan bij gebruik van een
dobbelsteen mogelijk is. Hoe zou men over een onderwijzer denken, die
zonder in 't minst op den gang van het vuur te letten, blindelings bij ieder
schot maar plus of min zei? Ongetwijfeld zou hij totaal onberekend
voor zijn taak worden geacht. Haar wat doet de dobbelsteen anders
't Komt precies op 'tzelfde neer, alsof men een kanonnier, die van
