328
de variatiëa in de aanvankelijke snelheden en in de schootshoeken.
Het is dan ook niet meer dan natuurlijk, dat de Kapitein Boetje
langs den weg der proefneming geene algemeen geldende betrekking
tusschen HS60 en LS50 heeft kunnen opsporen; „wel daarentegen
„steeds meer tot de overtuiging [is gekomen] dat die betrekking van
„afhankelijkheid niet door eene eenvoudige formule, in den geest van
„die voor de volle projectielen kan worden uitgedrukt."
ad 4. De gevonden formulen vorderen niet, dat h grooter is dan
H; blijkt dit echter in de praktijk toch het geval te zijn, dan mag
dit niet als een algemeen geldige wet worden beschouwd, waarop
geene uitzonderingen kunnen voorkomen; maar moet men aannemen,
dat zulks een gevolg is van de waarden van t, x en y in formule
(45) Op de 103 onderzochte gevallen komen er dan ook 13 uit
zonderingen op dezen regel voor.
Trekken wij van (44) de formule H2 4 w2 tg2# x2 -f- w2(l tg2«)y2
af dan komt er:
h2H2= V2 t2sin20 4 w2tg2#
1'S x2 w2 tg2y2
(tg tg
en men ziet dadelijk, dat deze vorm alleen negatief kan zijn, als V
en t zeer klein en w en x zeer groot zijn, m. a. w. bij kleine snel
heden, goede buizen, groote afstanden en korte kanonnen. Bij het
kanon van 12 cM K. A. komt blijkens de hooger genoemde proeven
dit verschijnsel herhaaldelijk voor; dit is dus geheel in overeenstem
ming met de theorie. Bij het kanon van 15 cM. K. wordt het daaren
tegen zelden waargenomen, hetgeen Daar eisch verklaard wordt door
het feit, dat bij dezen vuurmond buizen met dubbelen sasring zijn
gebezigd, waarbij t eene veel grootere waarde heeft. Gaat men de
proeven met de andere kanonnen nauwkeurig na, dan blijkt dat men
alleen dan H grooter dan h heeft gevonden, als toevallig de 50°/0
spreiding in brandtijd zeer klein was, 't geen geheel in overeenstem
ming is met de theorie.
Ook door eene bloote aanschouwing van fig. 3 kan men zich ge
makkelijk overtuigen, dat h in den regel grooter moet zijn dan H.
Hadden de brandtijden der buizen geene spreiding, dan zouden de
springpunten zich groepeeren volgens de ellips TLU en gelijk men
ziet is dan h H. Nemen we nu overeenkomstig de werkelijkheid
