489
staafje in de oprichting van de Federatie XII aanleiding vond om,
zonder den Sultan van Atjeh daarin vooraf te kennen, eveneens
een bondgenootschap in het leven te roepen, bestaande uit zes
oelèëbalangs, aan welk getal de onderverdeeling van Federatie XII
in twee groepen van zes zeker wel niet vreemd zal zijn geweest.
De toenmalige Toekoe Béntara Keumangan Potjoet Mohamad Tahir
heeft aan den Sultan van de vorming der Federatie kennis gegeven,
er niet aan denkende daarop goedkeuring of wel een aanstelliugsacte
te vragen, aangezien de bondgenooten alleen aan hem ondergeschikt
waren en hun gezag alleen aan hem ontleenden.
De oelèëbalangs van Federatie VI waren evenzoo onafhankelijk
van elkander en oefenden in hun gebied het hoogste gezag uit. Zij
verschilden met de oelèëbalangs van Federatie XII door het na
volgende:
Zij waren niet, zooals deze, directe ondergeschikten van den Sultan;
alle oelèëbalangs voortgesproten uit Keumangan en hunne landstreken
waren dan ook onderhoorigheden van dit staatje; zij waren verplicht
om Keumangan in geval van oorlog bij te staan, dat dan, zooals
gebruikelijk was, een geschenk gaf in oorlogsbehoeften, terwijl Keu
mangan hulp verleende waar die werd ingeroepen. Keumangan's
vorst was overal heer en meester en niet, zooals het hoofd van Fe
deratie XII, in de onderhoorige oelèëbalangsehappen gast. Omtrent
alle belangrijke zaken was onderling overleg geboden, terwijl meer
dan eens bij tegenstreven van een der oelèëbalangs deze door Keu
mangan werd getuchtigd.
Omtrent den tegen woordigen staat van zaken ten aanzieu der beide
federatiën zij verder het volgende vermeld.
Een domineerende positie tegenover de andere oelèëbalangs van
Federatie XII heeft Pidië niet; het oorspronkelijk karakter van die
instelling, een vriendschapsbond tegen Keumangan, is blijven bestaan
en van het uitoefenen van zekere suprematie, zooals ten tijde van
het Sultanaat, is thans van zelf geen sprake meer.
Onze vestiging te Segli en de openstelling van die haven met de
daaraan voor Pidië verbonden financiëele voordeelen, hebben dat
landschap gemaakt tot een der belangrijkste, zoo niet tot het belang
rijkste in de Pidiëstreek.
