936
Eigenaardig mag het heeten dat alleen in de desa's van Delanggoe
de matten gevlochten worden, ook al is de voorraad pandan daar wel
eens uitgeput, zoodat ze van elders als Solo, Kartasoera, Bojolali,
Klatten, soms zelfs van Kedong Kebo moet worden aangevuld.
De hulp van Intendanten en Kwartiermeesters om te trachten ook
op andere plaatsen, voornamelijk buiten Java, ligmatjes te doen
aanmaken, wordt om de volgende redenen ingeroepen.
In de eerste plaats bestaat in bovengenoemde streken, vanwaar
de pandan naar Delanggoe wordt aangevoerd, geen cultuur van die
plant, zoodat eenmaal een tijd zal komen, dat de grondstof uitgeput
raakt, waardoor de betrokken aannemer dus buiten zijn schuld niet
aan zijn verplichtingen zou kunnen voldoen en de verstrekkingen
niet op tijd of misschien in het geheel niet zouden kunnen plaats vinden.
Tweedens is in verband met de hiervoren geschetste omstandig
heid, dat de pandan-plant het water bij niet al te zware regens nog bin
nen de oevers der leidingen houdt, het voortdurend plunderen der strui
ken voor den aanmaak van ligmatjes, niet in het belang van H. H. admi
nistrateurs van de in die streken gelegen tabaks- en andere onderne
mingen, die ik dan ook reeds meermalen hierover heb hooren mopperen.
Ten derde, en dit is zeker direct in het belang van den lande,
zullen dan de vervoerkosten niet zoo hoog loopen als thans het geval is.
Kunnen b.v. zooals vroeger het geval was te Palembang ligmatjes
worden aangemaakt, dan kan van daaruit b.v. Palembang zelf, Tan
djong Pandan, Riouw, Pontianak en door vervoer met de z.g. Oost
boot zelfs Atjeh, worden voorzien. Zouden te Bandjermasin (waar
b.v. alle matten vervaardigd worden voor emballage van tabak enz.
en welke eveneens bijzonder sterk zijn) ligmatjes kunnen worden
aangemaakt, dan kunnen van daaruit de Molukken en Celebes worden
voorzien. Evenzoo zou, zooals ik wel eens vernomen heb, Bantam
en misschien ook wel de Preanger ligmatjes kunnen leveren en die
te Batavia kunnen worden opgestapeld om ze naar de daar naast-
bijgelegen garnizoenen en Sumatra's Westkust te expedieeren. Ten
slotte zouden door de levering van ligmatjes elders dan te Soera-
karta de werkzaamheden en de verantwoordelijkheid van den officier
van kleeding te Solo aanmerkelijk verminderd worden.
