572
schikte zich en klaagde niet, tot eindelijk zijn geduld was uitge
put en hp tot een uiterste oversloeg.
Zoo maakt deze eigenaardigheid van den inlander het nog meer
noodig, dat zjjne officieren hem door en door kennen, met hem me
deleven, gevoel hebben voor zijne eigenaardige nooden en behoeften.
Eerst dan zal het hun mogelijk zijn, om in waarheid leiders, aan
voerders te zijn van hunne ondergeschikten. Eerst dan zullen zij,
met de behandeling van het zoo moeielijk te hanteeren werktuig
volkomen vertrouwd, de zekerheid hebben ook in de moeielijkste
omstandigheden goed werk te kunnen leveren.
Het bovenstaande moge de verklaring zijn van het feit, dat onze
inlandsche soldaten, zoodra zij geen vertrouwen stellen in hunne
aanvoerders, vatbaar zijn voor paniek en dan spoedig alle zelfbe-
heersching verliezen.
Kromo is matig in eten en drinken, doch niet op sexueel gebied.
Dit laatste weer in hoofdzaak volgens onze Westersche opvattingen,
want die onmatigheid gaat slechts zeer zelden gepaard met physieke
achteruitgang. Als nationale ondeugden moeten genoemd worden hunne
zucht tot hazardeeren en hunne onbedwingbare neiging tot liegen.
Hoewel het misbruik maken van opium niet tot de uitzonderingen
behoort, is dit kwaad toch lang niet algemeen genoeg om het eene
nationale ondeugd te mogen noemen.
Nog noemde ik niet de meest karakteristieke en helaas ook de
meest gevaarlijke ondeugd, die Kromo eigen is. Ik bedoel zijn ge
brek aan plichtsgevoel. Deels een gevolg hiervan, anderdeels van
de eigenaardige inrichting der inlandsche maatschappij met haar
eeuwenoude scherpe afscheiding tusschen de verschillende standen en
van het volkskarakter, wederom als uitvloeisel hiervan, is het mis
bruik maken van gezag regel bij alle inlanders, die gezag uitoefenen.
"Wat is recht, wat onrecht? "Waar gaat de rechtmatige uitoefening
van gezag over in misbruik van gezag? Ziedaar vragen, die een
inlander zich niet stelt, niet stellen kan, omdat macht bij hem
recht is. Als bij een kind, is zelfzucht zijn hoogste god, het
meest zuivere egoïsme is de drijfveer zijner handelingen. Zeker,
een beschaafd inlander heeft door omgang met Europeanen wel eenig
begrip gekregen van de grens, die wij trekken tusschen recht en on-
