108
treerd moetende blijven op Java, zoovele duizenden bewoners van dat
eiland in zjjn gelederen telt, is aan de andere zijde een nadeel, daar
de kans blijft bestaan, dat, als in gevaarlijke oogenblikken een deel van
Java verloren gaat, ook de trouw aan onze zaak van velen aan het
wankelen zal zijn gebracht. Op het meest gevaarlijke moment dus
een deel van het leger minder betrouwbaarHet bestaan van dit ge
vaar te ontkennen ware zelfbedrog. Of er dan geen middelen zijn
om het te ontwijken? Mijns inziens niet, want het bijeenbrengen
van een voldoend sterk leger acht ik onmogelijk zonder daarbij een
ruim gebruik te maken van het materiaal, dat op Java in zoo ruime
mate voorhanden is. Maar wel is dit gevaar tot een minimum te
beperken, door ervoor te zorgen, dat de aanvoerders onzer Javaan-
sche soldaten bij dezen zóó hoog in aanzien staan, dat ook in de critiek-
Bte momenten veilig een wissel kan worden getrokken op de aanhan
kelijkheid onzer Kromo's.
Als ik nog niet sprak van het gevaarlijke, dat gelegen moet zijn
in een opstand onder een deel van Java's bevolking, waar het leger,
dat die opstand zal moeten dempen, voor een belangrijk deel uit die
bevolking zelve wordt gerecruteerd, zoo geschiedde dit met opzet.
Deze cauchemar van velen heeft lang genoeg een rationeele samen
stelling van ons leger in den weg gestaan om er niet afzonderlijk
over te spreken. Zeker acht ik een ons gezag vijandige beweging
onder een deel van Java's bevolking niet onmogelijk. Maar wel
acht ik onmogelijk, dat een dergelijke opstand gevaarlijke verhoudingen
zal aannemen; een Javaoorlog als die, welke in den aanvang dezer
eeuw vijf jaren lang onze uiterste krachtsinspanning vergde, is thans
ondenkbaar.
Ons gezag op Java is, directe inmenging van vreemden buiten reke
ning gelaten, zóó hecht gegrondvest, dat van een grooten opstand
moeilijk meer sprake kan zijn. Plaatselijke oproerige bewegingen
men denke aan de onlusten in het Bantamsche zullen zonder moei
te spoedig onderdrukt kunnen worden. Zelfs de vorsten van Midden-
Java zullen, niettegenstaande de glorie, die nog hun Daam omgeeft,
niet bij machte zijn om de bevolking van dat deel van Java tot een
algemeen verzet tegen ons gezag op te zweepen.
Met dezen toestand op Java bij de samenstelling van het leger
