451
men tegen elkander beproeven, zonder gebruikmaking van eenige ver
korting, dan zou zeker het laatste stelsel het winnen. Voorts leent het
systeem „Groote" zich bijzonder goed voor het schrijven van lange woor
den, iets dat met andere stelsels het geval niet is.
Mocht men er later toe overgaan de stenografie onder de verplichte
leervakken voor onze toekomstige officieren op te nemen en daartoe de
verschillende voor de Nederlandsche taal bewerkte stelsels tot het vesti
gen eener keuze aan een vergelijkend onderzoek onderwerpen, dan, wij
zijn ervan overtuigd, zal het systeem vGrooteongetwijfeld de voorkeur
genieten.
WeltevredenApril 1900.
W. J. Giel.
Leerboek voor het uitgebreid onderricht
aan het kader der Vesting-Artillerie, in het
bijzonder voor de opleiding van onderoffi
cieren, bestemd om zoo noodig de plaats van
een luitenant te vervullen, het Reservekader,
alsook voor de officieren der Artillerie-schut
terij door K. E. Oudendijk, 2de Luit. der
Vesting-Artillerie. (W. E. J. Tjeenk "Willink.
Zwolle).
Zooals door den Samensteller in zijn Voorwoord wordt medegedeeld,
is de leerstof ontleend aan het ontwerp-programma voor de opleiding van
„Vuurleiders" en is bij de behandeling daarvan gestreefd, het boek geheel
te doen aansluiten aan het Nederlandsche Handboek voor de Vesting-
Artillerie en verdere reglementen en voorschriften daar te lande in gebruik,
zoodat het met deze samen moet worden gebezigd. Uit de wijze dus,
waarop het Leerboek is samengesteld, volgt reeds als van zelf de con
clusie, dat bedoeld boek bij het uitgebreid onderricht aan het kader der
Vesting-Artillerie van het Nederlandsch-Indisch leger weinig nut kan
afwerpen, wijl hier de toestanden (en daarbij hebben wij het oog op de
militaire inrichtingen van onderwijs; het geschut en de munitie; de ge
steldheid van het terrein; de verdedigingswerken, indien die zoo al ge
noemd mogen wordende toestellen in gebruik bij het werkdadig vuren
enz.) zoo geheel anders zijn. Immers een Artillerie- Schietschool voor
opleiding van vuurleiders onder het kader, behoort nog steeds tot de vrome
wenschen van de Indische Artillerie; nieuwerwetsch geschut (behoudens
de onlangs hier aangebrachte houwitsers en mortieren van 12 c.M. St.)
is nog niet aanwezig, evenmin zijn er projectielen met brisante ladingen
polderterrein ontbreekt; verdedigingswerken van den nieuweren tijd
schitteren nog door afwezigheidtoestellen als rooiharken, richtlatten,
