293
Het leger zal misschien binnenkort geroepen wordeD voor daden,
die zijne krachten verre te boven gaan.
Waarschijnlijk resten nog eenige maanden van voorbereiding. Maar
er is groote vreeze, dat een goed deel van dien tijd onbenut zal voor
bijgaan, omdat men den ernst van de tijden niet inziet, niet in wil
of niet in durft zien.
Later moet echter niet gezegd kunnen worden, dat uit het leger
geen waarschuwende stem is opgegaan.
Die waarschuwing wil ik geven, zoo duidelijk als mijn zwakke
krachten het toelaten.
Er is een reuzenstrijd op handeneen geweldige worstelingdie heel
de wereld beroeren zal.
Deze meest verschrikkelijke van alle oorlogen uit historische tijden
moet komen, misschien reeds binnen eenige weken, waarschijnlijk
echter over enkele maanden.
Er zijn voorteekenen, die niet bedriegen kunnen.
Dor en droog moge de ondervolgende uiteenzetting zijn, mits ze
helder zij en duidelijk.
In China heerscht anarchie.
Al dan niet gesteund door het. wettig gezag hebben dweepzieke
benden het volk gebracht tot daden van geweld tegen den gehaten
vreemdeling en al wie daarmede samengaat.
Deze geweldige massa, eenmaal in beroering, zal slechts met groote
krachtsinspanning weer tot rust te brengen zijn.
Doch ook als eendrachtige samenwerking van alle mogendheden
in deze mogelijk ware, zou daarmede niet voorkomen kunnen worden,
dat het uit de meest heterogeene bestanddeelen opgebouwde Chinee-
sche rijk, uiteenvalt.
De losse band, die de vele in afkomst, zeden en godsdienst zoo
geheel verschillende volkeren bijeenhield, is verbroken van af het
oogenblik, dat de massa in beroering kwam en geen menschenmacht
is meer instaat wat zóó uiteenviel wederom samen te voegen.
Zóo ziet Japan, de meest belanghebbende mogendheid en bovendien
volkomen van de toestanden in China op de hoogte, de zaak in.
Ook Rusland, datals Japanoverwegende belangen heeft in Noorde
lijk China, is zich ten volle bewust van den hoogen ernst van het oogenblik.
