24
kiDg van rijke goudvelden de hebzucht van Engelsche kapitalisten,
aan wier spits de beruchte Rhodes, hadde opgewekt, wellicht zou
nog eeuigen tijd de toestand van rust hebben voortgeduurd. Wij
zeggen „eenigen tijd", want juist de rijkdom aan mineralen moest,
zoodra tot exploitatie werd overgegaan, nieuw leven aan de repu
blieken schenken. Naast landbouw en verteelt zou de industrie werk
krachten eiechen, de ontwikkeling van de jonge republieken moest
eene andere richting uit, zou zich een breeder bed vormen en als
noodzakelijk gevolg van dat alles zou de beteekenis der beide staten
snel stijgen, zij zouden binnen weinige jaren de Kaapkolonie overscha
duwen en dat nu was Engeland een doorn in 'toog. Dat zou te veel
zijn, de verachte Boeren zouden eene macht krijgen, die Engeland
zoo gaarne zelf bezat.
De Chartered Company, die schatten gelds had verspild voor haren
ongerechtvaardigden oorlog tegen de Matabelen, wier inrichting meer
geld kostte dan uit de zeer matige productie kon bestreden worden, wierp
het oog op de goudvelden in de Transvaal, waarvan de opbrengsten wer
kelijk zoo groot waren als de aandeelhouders der Chartered verlangden.
Wat de afloop zou geweest zijn als de Jameson's raid gelukt ware,
is licht te raden. De wijze waarop de Britsche Regeering de deel
nemers aan dien rooftocht heeft behandeld, bewijst wel haren grooten
spijt overhet echec.
Waar de roofridder met de kous op den kop kon teruggaan van
waar hij gekomen was, trachtte de diplomaat langs anderen weg het
doel te bereiken. Ontevredenheid onder de uitlanders werd vlijtig
gekweekt, stemrecht geëischt waar krijgsdienst werd geweigerd, en
hoe gegrond de grieven der uitlanders waren, bewijst wel, dat niet-
Engelsche uitlanders zich vrijwillig tot commando's vereenigden om
de gelederen der Boeren, der beweerde onderdrukkers, te versterken.
Chamberlain stelde eischen, drong steeds aan op spoedige afdoening,
maar stelde zijn eigen antwoorden vaag en liet ze lang uitblijven, terwijl
inmiddels het eene transportschip na het andere troepen in Zuid-
Afrika aan land zette.
Was het Transvaal, dat den oorlog verklaarde. ...-.?
Omtrent de bezetting van verschillende landstreken in Zuid-Afrika
