329
Dat de officiersopleiding daar niet of hoogst gebrekkig in voor
ziet, mag o. i. geen reden zijn om in het geheel niets te doen.
In elk geval is die opleiding voldoende geweest om ons zelf ver
der te bekwamen, wanneer de eischen van den tijd en het Leger
dit medebrengen; en als die eischen ons gebiedend voorschrijven
opvoedkunde te bestudeeren, dan vertrouwen wij, dat ieder dit
kan en ook van ganscher harte wil doen. In dat geloof vermeenen
wij geen ondienst te doen door hier een soort leiddraad te laten
volgen. Wij raadpleegden daarvoor de beste en nieuwste wer
ken op het gebied van paedagogie (1), terwijl onze veeljarige onder
vinding bij den troep ons tot leidsvrouw was om datgene te kiezen,
dat wij in verband met de belangen van het Leger voor eene mili
taire opvoeding het meest noodig achtten. Zooveel mogelijk heb
ben wij getracht ons daarbij te onthouden van dikwijls ingewik
kelde psychologische of paedagogische definities. Alleen waar
dit ons tot goed begrip en juist verband van het geheel noodig
voorkwam, hebben we gemeend ze niet achterwege te mogen laten.
Opvoeding beteekent ontwikkeling van den menschinalgemee-
nen zin is zij dus de samenwerking van alle omstandigheden en maat
regelenwaardoor het meerder worden van den mensch bewerkt wordt.
De opvoeding begint reeds bij de geboorte, waaruit volgt, dat
de man, als hij het leger intreedt, reeds een aanmerkelijk deel
hiervan in meerdere of mindere mate moet hebben genoten. De
staalkaart van menschen van allerlei afkomst, waaruit het Leger
bestaat, vertoont alle schakeeringen, die gelegen zijn tusschen een
zeer goede en een zeer slechte opvoeding. En hiermede hebben
we niet alleen de ontwikkeling der verstandelijke, maar ook die
der zedelijke vermogens op het oog. Slechts enkele uitzonderin
gen daargelaten, zal aan elk militair moeten worden vergoed, wat
hem vroeger meer of minder aan opvoeding ontbroken heeft. Het
(1) Yan de volgende werken is gebruik gemaakt:
Dr. Ritter's Etische- en Paedagogische fragmenten.
Herbart Sammtliche Werke; Band I, II en YI.
Geluk. Beginselen der opvoedingsleer.
Rijkens. Beknopte opvoedkunde.
Spencer's Opvoeding door Leopold.
Dr. E. von Sallwürk. Yolksbildung und Lehrerbildung.
H. G. Roodhuyzen. Paedagogische schetsen.
H. Bouman. Paedagogie.
